Chất phóng xạ là gì? Ảnh hưởng của chúng với sức khỏe con người

Chu Văn An

Chất phóng xạ có ở khắp mọi nơi mặc dù chúng ta không thể cảm nhận được chúng. Vậy phóng xạ là gì? Công dụng của chất phóng xạ? Chúng có gây hại gì cho sức khỏe không? Hãy cùng nhau tìm hiểu qua bài viết dưới đây.

1. Chất phóng xạ là gì?

Nguyên tử có tính phóng xạ được gọi là đồng vị phóng xạ. Các nguyên tử không thể có tính phóng xạ được gọi là đồng vị ổn định. Các nguyên tố hóa học chỉ bao gồm các đồng vị phóng xạ và không có đồng vị ổn định gọi là nguyên tố phóng xạ. Một vật liệu chứa các nguyên tố không ổn định được coi là có tính phóng xạ.

Các chất phóng xạ có thể tự phát bắn ra các hạt phóng xạ với tốc độ cao, tạo thành các tia phóng xạ như hạt alpha, hạt beta, tia gamma và neutron.

Trong bảng tuần hoàn, màu đỏ và màu tím là những nguyên tố có tính phóng xạ cao và cực kỳ mạnh.

Hiện nay, các nguồn phóng xạ chứa chất phóng xạ trong các gói kim loại kín, được trải trên bề mặt vật mang hoặc chứa trong các thùng chứa để ứng dụng trong điều trị y tế.

Các đồng vị phóng xạ được sử dụng là coban-60, iridium-192, strontium-90, radium-226, Caesium-137, iốt-129, barium-133,…

Urani là nguyên tố phóng xạ

2. Ứng dụng chất phóng xạ

Chất phóng xạ được sử dụng trong nhiều ngành công nghiệp khác nhau, mang lại nhiều lợi ích không thể phủ nhận như sau:

2.1. Trong y học

Trong lĩnh vực y tế, chất phóng xạ ngày càng được sử dụng với nhiều tác dụng khác nhau.

– Chụp X-quang: Hiện nay, đây là phương pháp phổ biến để chẩn đoán nhiều bệnh lý khác nhau như ung thư, gãy xương, phát hiện các bất thường ở xương hàm… Các chất phóng xạ tạo ra tia X để thu được hình ảnh. của các cơ quan trong cơ thể.

– Theo dõi tình trạng ung thư vú.

– Xác định khối u ác tính bằng P-32.

– Điều trị ung thư bằng cobalt-60 và Caesium-137.

– Xác định cung lượng tim, chuyển hóa mỡ, thể tích huyết tương.

– Kiểm tra chức năng tuyến giáp bằng I-131.

2.2. Trong cuộc sống

Xung quanh chúng ta đều có chất phóng xạ, dù chỉ với lượng cực nhỏ, chẳng hạn như các sản phẩm tiêu dùng, chuông báo cháy, sơn dạ quang trên đồng hồ, v.v.

Chất phóng xạ phát ra tia X để sàng lọc hành lý tại sân bay.

Tia X được sử dụng trong máy quét hành lý

2.3. Trong công nghiệp

Ứng dụng quan trọng nhất của vật liệu phóng xạ trong công nghiệp là sản xuất điện bằng các lò phản ứng hạt nhân. Hiện nay trên thế giới có 388 lò phản ứng hạt nhân đang hoạt động. Hiện nay, các đồng vị phóng xạ được sử dụng có khả năng phản ứng có kiểm soát để tạo ra điện bao gồm uranium 235, uranium 233 và plutonium 239.

Các ứng dụng khác của việc sử dụng chất phóng xạ bao gồm:

– Kiểm tra các khuyết tật mối hàn và xác định các vết nứt trên đường ống và các công trình kết cấu khác.

– Đo độ dày và mật độ của tấm kim loại và nhựa.

– Kích thích liên kết ngang của polyme.

– Đo ảnh hưởng của dầu động cơ đến khả năng mài mòn của hợp kim cho các xéc măng và thành xi lanh trong động cơ ô tô.

2.4. Trong khoa học

Nhiều nhà khảo cổ học đã xác định niên đại của các chất phóng xạ có chứa nguyên tố C-14. Đây là một hiệu ứng rất hữu ích cho các nhà khảo cổ học và vật lý học. Độ chính xác từ 500 đến 50.000 năm tuổi.

Ngoài ra, nó còn được sử dụng trong nghiên cứu ô nhiễm nước và không khí. Họ đo lượng tuyết trong đại dương.

Chất phóng xạ còn giúp nghiên cứu các quá trình phức tạp như chuyển hóa các hợp chất S, P, N và axit amin.

Đồng vị C14 ứng dụng trong nghiên cứu khảo cổ học

2.5. Trong nông nghiệp

– Trong nông nghiệp, việc sử dụng chất phóng xạ góp phần tạo ra hàng nghìn giống cây trồng mới có năng suất cao hơn và khả năng chịu đựng môi trường khắc nghiệt.

– Với kỹ thuật khử trùng côn trùng, sử dụng chất phóng xạ giúp tiêu diệt khả năng sinh sản của chúng một cách có tính chọn lọc cao mà không gây ô nhiễm.

3. Ảnh hưởng của chất phóng xạ tới sức khỏe

Mặc dù chất phóng xạ được sử dụng trong nhiều ngành công nghiệp khác nhau nhưng tính chất của chúng vẫn gây độc hại cho sức khỏe con người.

Những ảnh hưởng sức khỏe tiềm ẩn của chất phóng xạ phụ thuộc vào lượng phóng xạ mà một người tiếp xúc. Tổng mức phơi nhiễm với chất phóng xạ càng lớn thì nguy cơ ảnh hưởng xấu đến sức khỏe càng lớn.

Tiếp xúc với lượng lớn chất phóng xạ có thể gây buồn nôn, nôn, rụng tóc, tiêu chảy, chảy máu, phá hủy niêm mạc ruột, tổn thương hệ thần kinh trung ương và tử vong. Tiếp xúc với bức xạ trong nhiều năm có thể làm tăng nguy cơ mắc một số loại ung thư. Nó còn gây tổn thương DNA, đặc biệt ở trẻ nhỏ và bào thai gây ra các khiếm khuyết di truyền nghiêm trọng.

Bức xạ từ chất phóng xạ có thể xuyên qua da và gây ra các bệnh như ung thư da và bệnh bạch cầu.

Các chất ô nhiễm phóng xạ do vụ nổ tạo ra xâm nhập vào cơ thể qua không khí và rất khó kiểm soát. Khi các chất ô nhiễm phóng xạ thải ra biển xâm nhập vào cơ thể cá và qua chúng đi vào cơ thể con người.

Tiếp xúc với bức xạ ảnh hưởng đến sức khỏe

Trên đây là những ứng dụng và tác hại của chất phóng xạ. Chúng ta không thể phủ nhận cả hai mặt của chúng, vì vậy điều quan trọng là chúng ta phải biết cách sử dụng chúng và tự bảo vệ mình.