Chất thải phóng xạ là gì? Cách xử lý để đảm bảo an toàn?

Chu Văn An

Đi cùng với sự phát triển của ứng dụng phóng xạ trong nhiều ngành công nghiệp là chất thải phóng xạ đi kèm. Vậy có bao nhiêu loại chất thải phóng xạ? Giải pháp xử lý chất thải phóng xạ là gì? Hãy cùng nhau tìm hiểu qua bài viết dưới đây.

1. Chất thải phóng xạ là gì?

Theo Thông tư số 22/2014/TT-BKHCN của Bộ Khoa học và Công nghệ quy định: “Chất thải phóng xạ là chất thải có chứa hạt nhân phóng xạ hoặc vật thể bị nhiễm hạt nhân phóng xạ có hoạt độ cao hơn. mức thanh lý và phải được xử lý. Chất thải phóng xạ không bao gồm các nguồn phóng xạ đã qua sử dụng.”

Chất thải phóng xạ là gì?

2. Phân loại chất thải phóng xạ

Việc phân loại chất thải phóng xạ khác nhau giữa các quốc gia. Theo Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ, có 5 loại chất thải phóng xạ như sau:

2.1. Chất thải phóng xạ nồng độ cao

Bao gồm vật liệu hạt nhân đã qua sử dụng từ các lò phản ứng hạt nhân và chất thải phát sinh từ quá trình tái xử lý nhiên liệu hạt nhân đã qua sử dụng.

Hầu hết chất thải có mức độ cao được lưu trữ tại nơi phát sinh chất thải.

2.2. Chất thải siêu uranium

Là nguyên tố phóng xạ nhân tạo có số nguyên tử từ 92 (urani) trở lên. Hầu hết chúng đều đến từ các cơ sở sản xuất vũ khí hạt nhân. Chúng bao gồm giẻ rách, dụng cụ và thiết bị phòng thí nghiệm bị ô nhiễm trong giai đoạn đầu nghiên cứu và phát triển vũ khí hạt nhân.

2.3. Chất thải nhà máy uranium hoặc thorium

Chất thải thực vật là chất thải phóng xạ còn sót lại từ quá trình khai thác và nghiền quặng uranium hoặc thorium. Chất thải nhà máy được lưu trữ tại các địa điểm sản xuất đặc biệt gọi là bể chứa.

2.4. Chất thải ở mức độ thấp

Chất thải ở mức độ thấp là chất thải công nghiệp hoặc nghiên cứu bị nhiễm phóng xạ mà không phải là chất thải ở mức độ cao hoặc chất thải thực vật uranium hoặc thorium.

Chất thải này phát sinh do tiếp xúc với các chất phóng xạ như giấy, giẻ lau, túi nhựa, quần áo bảo hộ, bìa cứng và vật liệu đóng gói…

2.5. Vật liệu phóng xạ tự nhiên tăng cường công nghệ (TENORM)

Chất phóng xạ có thể tồn tại tự nhiên trong môi trường và tập trung thông qua các hoạt động của con người như khai thác tài nguyên thiên nhiên. Nhiều ngành công nghiệp và quy trình có thể sản xuất TENORM, bao gồm khai thác mỏ, khoan và sản xuất dầu khí và xử lý nước. Chất thải TENORM phải được xử lý hoặc quản lý theo quy định của nhà nước.

3. Tác hại của chất thải phóng xạ

Chất thải phóng xạ nếu không được xử lý đúng cách có thể gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng cho cả con người và thiên nhiên.

3.1. Chất thải phóng xạ làm đất bạc màu

Việc xử lý chất thải phóng xạ không đúng cách có thể làm ô nhiễm đất nghiêm trọng và dẫn đến ô nhiễm đất. Các chất phóng xạ tương tác với các thành phần của đất làm chúng biến đổi và trở nên có độc tính cao. Thực vật được trồng ở nơi này có thể tích lũy đột biến gen và con người ăn chúng có thể bị nhiễm phóng xạ.

3.2. Chất thải phóng xạ gây biến đổi gen

Ô nhiễm phóng xạ do xử lý chất thải phóng xạ không đúng cách có thể gây ra những thay đổi về DNA. Ở phụ nữ mang thai, việc tiếp xúc với bức xạ có thể khiến em bé bị dị tật bẩm sinh nghiêm trọng.

Chất thải phóng xạ gây biến đổi gen

3.3. Chất thải phóng xạ gây bệnh

Căn bệnh phổ biến nhất phát sinh ở những người tiếp xúc với ô nhiễm phóng xạ là ung thư.

Các bệnh nguy hiểm khác có thể mắc phải do tiếp xúc với chất thải phóng xạ bao gồm thiếu máu, bệnh bạch cầu, chảy máu và các bệnh về tim mạch…

4. Giải pháp xử lý chất thải phóng xạ

Chất thải phóng xạ gây ra nhiều tác hại nghiêm trọng nên mỗi bang ở mỗi quốc gia đều có những quy định nghiêm ngặt về việc xử lý chất thải phóng xạ.

4.1. Thu gom chất thải phóng xạ

– Chất thải rắn phóng xạ: cần được tách riêng với các chất thải khác để tránh lây lan. Chúng thường được bảo quản trong các thùng chứa có chì che chắn ở khu vực riêng biệt kèm theo cảnh báo. Ngoài ra, các thông tin khác trên nhãn cũng cần thiết như số nhận dạng của thùng chứa, hạt nhân phóng xạ bên trong, nơi phát sinh chất thải, các yếu tố rủi ro tiềm ẩn, v.v.

– Chất thải phóng xạ lỏng: phải được tách ra khỏi nguồn nước không chứa chất phóng xạ.

4.2. Thải bỏ chất thải phóng xạ ra môi trường

– Chất thải khí: Chất thải thải ra môi trường phải được xử lý sao cho lượng phóng xạ không vượt quá lượng phóng xạ cho phép.

– Chất thải phóng xạ rắn: như hạt nhân phóng xạ từ lò phản ứng hạt nhân, nhà máy điện hạt nhân phải được xử lý để loại bỏ các thành phần phóng xạ sao cho liều bức xạ của khí và nước thải ra môi trường không vượt quá 100 µSv/năm.

Một số chất thải phóng xạ ở mức độ thấp có thể được lưu trữ trong thời gian dài để giảm mức độ phóng xạ.

– Chất thải phóng xạ lỏng từ các cơ sở y tế, công nghiệp, nghiên cứu phải được lưu giữ tại cơ sở chờ phân tách hoặc xử lý để loại bỏ các thành phần phóng xạ. Đồng thời, đảm bảo lượng hạt nhân phóng xạ trong nước thải ra môi trường không vượt quá quy định.

Thu gom và xử lý chất thải phóng xạ ở khu vực riêng theo quy định

4.3. Xử lý chất thải phóng xạ

– Chất thải phóng xạ rắn nồng độ thấp được xử lý tùy theo tính chất. Nếu có thể nén hoặc ép, đốt tùy loại.

– Nước thải phóng xạ có chu kỳ bán rã dưới 100 ngày, cần tách nhân phóng xạ ra khỏi nước để đảm bảo hoạt độ phóng xạ nhỏ hơn giới hạn cho phép.

– Chất thải phóng xạ sinh học phải được khử trùng bằng bức xạ, hơi nước, khử trùng bằng hóa chất và nhiệt khô.

Trên đây là thông tin về chất thải phóng xạ. Nếu có thắc mắc, bạn có thể liên hệ với chúng tôi tại thanh chat cuối màn hình hoặc tham khảo thêm các bài viết trên vietchem.com.vn.