Các mối nối dây điện: Phân loại, yêu cầu và cách thực hiện

Chu Văn An

Nối dây điện là kỹ thuật đấu nối phổ biến trong lắp đặt, sửa chữa hệ thống điện. Tùy theo từng mạch điện mà kết nối sẽ được sử dụng với những yêu cầu khác nhau. Tìm hiểu về đấu nối dây điện và yêu cầu đấu nối dây điện trong bài viết dưới đây của chúng tôi.

Mối nối dây là gì?

Nối dây điện trong kỹ thuật điện được hiểu là quá trình nối các đầu dây điện với nhau hoặc với các thiết bị điện thông dụng như ổ cắm, công tắc, công tắc, thiết bị điện tử… đảm bảo kết nối ổn định và an toàn cho dòng điện.

Đấu nối dây điện được sử dụng rộng rãi trong việc sửa chữa, lắp đặt các hệ thống điện vừa và nhỏ. Việc kết nối này đòi hỏi phải tuân thủ các quy định và kỹ thuật cụ thể về lựa chọn kết nối và quy trình thực hiện để đảm bảo an toàn và hiệu suất của mạch điện, đặc biệt trong trường hợp cần phân nhánh hoặc kéo dài dây.

Có những loại kết nối dây điện nào?

Hiện nay có 3 loại đấu nối dây điện phổ biến là đấu nối thẳng, đấu nối nhánh và đấu nối sử dụng phụ kiện. Mỗi loại khớp sẽ có đặc điểm và ứng dụng khác nhau, cụ thể:

Khớp thẳng

Kết nối thẳng còn được gọi là kết nối nối tiếp, kết nối đầu vào. Đây là cách kết nối dễ thực hiện nhất, chỉ cần nối trực tiếp 2 dây điện thành một đường thẳng.

Cách nối này thường dùng để nối những đoạn dây điện bị đứt hoặc 2 dây cùng chiều mà không cần phân nhánh hay tách đường dây. Cụ thể, khớp nối thẳng dùng để nối dây điện với các thiết bị, linh kiện như ổ cắm, công tắc, bóng đèn,…

Mặc dù dễ thực hiện nhưng các kết nối thẳng có thể dễ dàng bị lỏng trong môi trường có rung động hoặc tác động cơ học mạnh, có khả năng gây đoản mạch, cháy, nổ và mất ổn định hệ thống. Vì vậy, kiểu kết nối này thường không được ưa chuộng trong các ứng dụng yêu cầu độ an toàn cao.

Khớp nối nhánh

Khi cần mở rộng hoặc tách một/nhiều dây vào/trong hệ thống hiện có, các mối nối phân nhánh sẽ được sử dụng. Khi đó, bạn có thể kết nối nhiều thiết bị vào một nguồn điện hoặc chia nguồn điện ra các khu vực khác nhau trong hệ thống điện của gia đình, nhà máy, doanh nghiệp.

Có 2 cách phổ biến để tạo kết nối nhánh là sử dụng đầu nối nhánh hoặc đầu nối bộ chia nguồn để cấp nguồn cho nhiều thiết bị trong cùng hệ thống như đèn, quạt điện, máy tính,…

Kết nối sử dụng phụ kiện

Thay vì nối trực tiếp lõi dẫn của dây nguồn chính với dây nguồn nhánh, việc kết nối sử dụng các phụ kiện cần có phụ kiện đi kèm như ốc vít, bu lông, khuỷu, hộp nối, ống co nhiệt, miếng đệm… trong quá trình nối các đường dây điện với nhau. Các kết nối sử dụng phụ kiện được ưu tiên sử dụng trong một số trường hợp đặc biệt hoặc khi cần bảo vệ kết nối khỏi các tác động của môi trường như nhiệt độ, độ ẩm khi lắp đặt ngoài trời.

Trong đó, kết nối sử dụng vít được sử dụng phổ biến nhất trong mạng điện gia đình, dùng để kết nối dây điện với các thiết bị như ổ cắm, công tắc, bóng đèn.

Yêu cầu đối với kết nối dây điện

Chất lượng kết nối ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình truyền tải điện của dây dẫn. Vì vậy, kết nối dây điện cần phải đáp ứng các tiêu chuẩn sau:

Yêu cầu khi nối dây điện

• Được trang bị đầy đủ các thiết bị bảo hộ an toàn và tiêu chuẩn trước khi thực hiện bất kỳ quá trình đấu nối hoặc sửa chữa điện nào.
• Đảm bảo nguồn điện đã được ngắt hoàn toàn trước khi kết nối dây.
• Chuẩn bị tất cả các dụng cụ điện cần thiết để kết nối và kiểm tra điện.
• Đảm bảo thực hiện đúng quy trình kết nối cho từng kết nối riêng lẻ.

Yêu cầu kết nối dây điện

• Đảm bảo độ dẫn điện tốt: Bề mặt tiếp xúc của lõi dây cần phải sạch sẽ, không có vật lạ, bụi bẩn để hạn chế tối đa tình trạng chập chờn trong quá trình truyền dẫn.
• Đảm bảo cách nhiệt tốt: Các mối nối dây điện cần được cách điện theo tiêu chuẩn, không gây nguy cơ bị điện giật cho người sử dụng.
• Chịu được tác động cơ học: Mối nối cần phải chắc chắn và bền bỉ, đảm bảo chịu được lực kéo cơ học, độ rung, va đập mạnh
• Đảm bảo tính thẩm mỹ: Các mối nối dây điện phải có thiết kế gọn gàng, sạch sẽ, không ảnh hưởng đến kiến ​​trúc công trình.

Yêu cầu khi hàn mối nối

Mối hàn mang lại nhiều lợi ích trong quá trình truyền tải điện, bao gồm:

• Tăng sự tiếp xúc giữa hai dây điện, hạn chế thất thoát năng lượng.
• Tăng độ bền cho khớp, tránh tiếp xúc trực tiếp với không khí, hạn chế tình trạng lỏng khớp.
• Đảm bảo tính thẩm mỹ cho mối nối.

Vì vậy, các mối hàn cần được thực hiện gọn gàng, sạch sẽ và phù hợp với đặc điểm của từng mối nối.

Quy trình chung để thực hiện kết nối dây điện

Trên thực tế, mỗi loại kết nối sẽ có quy trình kết nối riêng để đảm bảo đáp ứng đúng tiêu chuẩn kỹ thuật. Tuy nhiên, về cơ bản khi nối dây điện bạn sẽ phải trải qua 5 bước.

Bước 1: Tước dây điện

Bạn có thể dùng kìm, kéo hoặc dao để tách vỏ dây điện theo hai cách:

• Cách 1: Dùng dao cắt 2 mặt dây một góc 30 độ để bóc vỏ ra khỏi lõi.
• Cách 2: Dùng kìm cắt dây vuông góc cho đến khi chạm tới lõi.

Bước 2: Làm sạch lõi

Dùng giấy nhám để loại bỏ lớp oxy hóa mỏng trên lõi dây cho đến khi xuất hiện phần kim loại có màu đều.

Bước 3: Kết nối dây nguồn

• Đấu nối thẳng dây nguồn 1 lõi: Chia lõi dẫn điện thành 2 phần bằng nhau, sau đó uốn vuông góc và dùng kìm vặn xoắn để đảm bảo kết nối chắc chắn.
• Đấu nối thẳng dây điện nhiều lõi: Tách lõi hình quạt và dệt các sợi lại với nhau.
• Nối nhánh dây 1 sợi: Tách lõi dây chính và xoắn lõi dây nhánh nhiều lần quanh trục dây chính.
• Nối các nhánh dây nhiều sợi: Chia dây thành 2 phần, đặt lõi nhánh vào dây lõi chính rồi xoắn lần lượt dọc theo trục chính.
• Kết nối dây sử dụng phụ kiện: Chèn lõi dẫn hướng vào vít và siết chặt nhiều lần.

Bước 4: Hàn kết nối

Bạn có thể sử dụng nhựa hoặc hàn để tăng độ bền cho kết nối.

Bước 5: Cách nhiệt

Cách đơn giản nhất là dùng băng keo đen hoặc trong để quấn quanh mối nối.

Sau khi hoàn thành các bước tiêu chuẩn trên, bạn cần bật nguồn để kiểm tra hoạt động của kết nối. Để chắc chắn hơn, bạn có thể sử dụng bút thử điện, ampe kìm hoặc đồng hồ vạn năng để kiểm tra xem mối nối có bị rò rỉ điện hay tính liên tục của hệ thống hay không.

Các câu hỏi thường gặp về kết nối dây điện

Câu 1: Dây nối lỏng có nguy hiểm không?

Hồi đáp: Có. Các kết nối không được kết nối an toàn tiềm ẩn nhiều rủi ro như đoản mạch, cháy, nổ, tiêu thụ điện năng cũng như giảm tuổi thọ của thiết bị và hệ thống. Vì vậy, yêu cầu cơ bản của kết nối dây điện là phải bền, có khả năng chịu được lực kéo cơ học và rung động mạnh.

Câu 2: Tại sao các mối nối dây điện lại bị nóng?

Hồi đáp: Các kết nối dây nóng là dấu hiệu cho thấy có thể bạn đã chọn sai mặt cắt dây, khiến dây bị quá tải hoặc quá trình đấu nối không đúng kỹ thuật khiến chất lượng kết nối không được đảm bảo. Bạn cũng cần kiểm tra xem kết nối có bị ướt hay bị oxy hóa hay không để xác định nên thay dây hay kết nối lại.