Sơ đồ khởi động từ đơn, khởi động từ kép

Bộ khởi động từ kép hay còn gọi là bộ khởi động từ đảo chiều, dùng để thay đổi hướng của động cơ. So với những từ khởi đầu từ đơn, những từ khởi đầu từ kép giống như được kết hợp từ 2 từ đơn giống hệt nhau. Cấu tạo, nguyên lý làm việc của 2 dòng này có giống nhau hay không và cách thiết kế sơ đồ mạch cho cả 2 dòng này ra sao hãy cùng theo dõi bài viết dưới đây của Trường Chu Văn An nhé.

Phân biệt khởi động đơn và khởi động kép

Khái niệm khởi động từ đơn, khởi động từ kép

Bộ khởi động từ là thiết bị dùng để khởi động hoặc dừng động cơ một cách an toàn, bảo vệ động cơ khỏi quá tải. Khi dòng điện được bật qua bộ khởi động từ, dòng điện sẽ đi qua tiếp điểm tới động cơ. Khi có sự cố, tiếp điểm bên trong sẽ tách ra để ngắt dòng điện.

Bộ khởi động từ kép là bộ khởi động từ có hai công tắc tơ, dùng để thay đổi chiều quay của động cơ, gọi là bộ khởi động từ đảo chiều. Nếu muốn lắp thêm mạch cho loại khởi động từ này thì phải lắp thêm cầu chì.

Nguyên lý hoạt động: khởi động từ đơn, khởi động từ kép

• Nguyên lý hoạt động của bộ khởi động từ đơn

Khi cấp điện áp vào cuộn dây bằng nút khởi động M, cuộn dây Contactor có dòng điện hút lõi thép chuyển động và mạch từ đóng lại. Khi nhấn nút dừng D, bộ khởi động từ đơn bị ngắt, dưới tác dụng của lò xo nén, lõi di động trở về vị trí ban đầu; Các tiếp điểm trở về trạng thái mở thông thường khiến động cơ ngừng hoạt động. Trong trường hợp quá tải, rơle nhiệt sẽ ngắt mạch cuộn dây, từ đó ngắt kết nối bộ khởi động từ và dừng động cơ.

• Nguyên lý hoạt động của bộ khởi động từ kép

Khi nhấn nút MT, cuộn dây chữ T có dòng điện hút lõi thép chuyển động và mạch từ đóng lại; đóng các tiếp điểm chính T để khởi động động cơ quay theo chiều thuận và đóng các tiếp điểm phụ NO để duy trì mạch điều khiển.

Để đảo chiều quay của động cơ, nhấn nút MN, cuộn T mất điện, cuộn N có điện, hút lõi thép chuyển động và đóng mạch từ; đóng tiếp điểm chính N. Lúc này, trên mạch động cơ đảo chiều 2 dây nguồn 3 pha, động cơ đảo chiều và tiếp điểm phụ NO N đóng để duy trì mạch điều khiển.

Khi nhấn nút dừng D, một trong hai công tắc tơ ngừng hoạt động và động cơ bị ngắt kết nối. Khi xảy ra sự cố quá tải động cơ, rơle nhiệt sẽ ngắt cuộn dây và ngắt kết nối bộ khởi động từ.

14 sơ đồ mạch khởi động từ đơn và kép chi tiết

Các ký hiệu thường gặp trong mạch khởi động từ

• CB: Viết tắt của Circuit Breaker – cầu dao ngắt mạch, có nhiệm vụ đóng/ngắt mạch điện
• CC1, CC2: Ký hiệu cầu chì, bảo vệ ngắn mạch cho mạch nguồn và mạch điều khiển
• D, MT, MN: Ký hiệu các nút dừng, mở tiến/ngược của contactor
• T, N: Ký hiệu contactor thuận và contactor ngược
• RTZ: Ký hiệu rơle thời gian, chịu trách nhiệm điều khiển quá trình khởi động
• K1: Công tắc tơ có dây hình sao
• K2: Contactor có dây hình tam giác
• RN: Ký hiệu rơle nhiệt, giúp bảo vệ quá tải động cơ

Mạch khởi động 3 pha dùng contactor đơn

Mạch khởi động từ này tuy khá phức tạp và chi phí lắp đặt cao nhưng thao tác điều khiển lại dễ dàng, độ an toàn cao và có thể điều khiển từ xa.

Mạch khởi động 3 pha có thử nghiệm dòng điện

Mạch 3 pha dự thảo có sơ đồ khá giống mạch thứ nhất nhưng sử dụng thêm bộ nút khóa liên động JOG (2 tiếp điểm NO và NC nối với nhau), dùng để tạo áp suất liên tục để khởi động động cơ.

Mạch động cơ 2 vị trí

Mạch khởi động từ đơn được điều khiển bằng công tắc 2 vị trí đơn giản, rất dễ sử dụng nhưng gây nguy hiểm cho người sử dụng và ảnh hưởng đến cơ cấu vận hành của hệ thống khi xảy ra mất điện.

Đọc thêm: Hướng dẫn chi tiết bắt đầu trận đấu từ 3 pha và 1 pha

Mạch động cơ lồng sóc qua lò phản ứng

Mạch này cung cấp năng lượng cho mạch điện và mạch điều khiển với nguyên lý hoạt động mắc nối tiếp với mạch stato, cuộn kháng 3 pha khi khởi động, sau đó ngắt ra và cấp điện trực tiếp.

Mạch khởi động sao-tam giác

So với các mạch thông thường, mạch này có tác dụng giảm thiểu dòng khởi động. Mạch này có cơ chế khởi động hai chiều có thể đảo ngược. Ở chiều thuận, động cơ hoạt động với cuộn dây stato hình ngôi sao. Ở chiều ngược lại, động cơ hoạt động với cuộn dây stato hình tam giác.

Mạch đảo chiều động cơ điện 3 pha

Mạch này sử dụng hai contactor để điều khiển động cơ theo hai chiều thuận nghịch.

Phanh động học

Mạch kết hợp với bộ khởi động từ đơn và rơle thời gian để điều khiển động cơ và hãm động học.

Mạch tự động giới hạn hành trình

Trong mạch này, động cơ quay và tải di chuyển đến vị trí mà công tắc giới hạn được kích hoạt, ngắt kết nối công tắc tơ. Lúc này mạch hở nên không điều khiển được động cơ theo chiều thuận.

Mạch phanh ngược

Mạch kết hợp với bộ khởi động từ đơn và rơle thời gian để điều khiển động cơ và phanh lùi.

Đọc thêm: Các sự cố contactor thường gặp và cách kiểm tra

Mạch động cơ kép 2 cấp “sao – tam giác”

Mạch sử dụng nhiều động cơ nối với hai cuộn dây nối sao và tam giác để điều khiển động cơ 2 chiều và động năng phanh.

Mạch mở động cơ theo thứ tự

Điều quan trọng ở một số nhà máy dây chuyền là máy móc chạy theo thứ tự. Mạch này giúp giảm thiểu sai sót vì động cơ 2 chỉ hoạt động khi động cơ 1 đang chạy và động cơ 3 hoạt động khi động cơ 1 và 2 đều chạy. Khi động cơ 1 tắt thì cả hai động cơ còn lại đều dừng.

Mạch điều khiển cho 2 động cơ chạy luân phiên

Thông thường, các nhà máy dây chuyền sản xuất sẽ sử dụng luân phiên 2 động cơ để tăng tuổi thọ động cơ hoặc khi cần hiệu suất cao nhất sẽ sử dụng cả 2 động cơ.

Mạch tự động cấp điện cho động cơ dự phòng

Đây là mạch khởi động từ đơn dự phòng khi có hỏa hoạn hoặc sự cố thì mô tơ dự phòng sẽ thay thế mô tơ chính.

Mạch động cơ tự động chuyển nguồn

Đây là phương án tốt nhất cho các nhà máy sản xuất dây chuyền khi có sự cố về điện, mạch sẽ tự động chuyển nguồn điện, tiếp tục cho động cơ hoạt động.

Trên đây là thông tin về sự khác biệt giữa máy khởi động từ đơn và máy khởi động từ kép, kèm theo 14 sơ đồ mạch khởi động từ có ứng dụng trong sản xuất, thương mại. Để tìm hiểu thêm về contactor và khởi động từ, vui lòng tham khảo: https://etinco.vn/tin-tuc/kien-thuc/kien-thuc-contactor-ro-le/