Anilin Có Tác Dụng Với NaOH Không? Phân Tích Chuyên Sâu A-Z

Với hơn 20 năm kinh nghiệm trong ngành hóa chất, một trong những câu hỏi ENGCHEM thường xuyên nhận được từ sinh viên và người lao động trong ngành đó là: “Anilin có tác dụng với dung dịch NaOH không?”.

Tại sao tính bazơ của anilin lại yếu? Khoa học đằng sau nó là gì và anilin thực sự phản ứng với những chất nào? Hãy cùng vietchem phân tích chi tiết dưới đây nhé.

Anilin (C₆H₅NH₂) có phản ứng với NaOH không?

Câu trả lời của Trường Chu Văn An chắc chắn là không. Xét về nguyên tắc hóa học cơ bản, phản ứng trung hòa thường xảy ra giữa axit và bazơ. Trong trường hợp này:

• Anilin (C₆H₅NH₂), còn được gọi là phenylamine, là một bazơ hữu cơ yếu.
• Natri Hydroxide (NaOH) là một bazơ vô cơ mạnh.

Vì cả hai đều là bazơ nên chúng không thể phản ứng với nhau. Phương trình C₆H₅NH₂ + NaOH không xảy ra trong điều kiện bình thường. Đây là kiến ​​thức cơ bản nhưng thường gây nhầm lẫn do sự giống nhau về cấu trúc giữa anilin và phenol.

Tại sao Anilin không phản ứng được với NaOH? Phân tích chuyên sâu về lực lượng cơ sở

Để hiểu được gốc rễ của vấn đề, chúng ta cần phân tích sâu hơn về cấu trúc phân tử và tính cơ bản của hai hợp chất này.

Tính bazơ của Anilin rất yếu – Chịu ảnh hưởng của vòng benzen

Tính bazơ của các amin hữu cơ được xác định bởi cặp electron tự do trên nguyên tử Nitơ (N). Cặp electron này càng linh động thì càng dễ nhận proton (H⁺), tính bazơ càng mạnh.

Tuy nhiên, trong phân tử anilin, nhóm amino (-NH₂) liên kết trực tiếp với vòng benzen. Vòng benzen có tác dụng hút electron mạnh, kéo cặp electron tự do trên nguyên tử N tham gia vào hệ liên hợp π của vòng.

• Hậu quả: Mật độ electron trên nguyên tử Nitơ giảm mạnh khiến khả năng nhận proton H⁺ rất khó khăn.
• So sánh: Vì lý do này, tính bazơ của anilin yếu hơn đáng kể so với amoniac (NH₃) và các amin bão hòa khác (ví dụ methylamine CH₃NH₂).

Chứng minh bằng hằng số pKa – Một “thước đo” khoa học chính xác

Để định lượng và so sánh chính xác nhất độ bền bazơ, các nhà hóa học sử dụng hằng số pKa của axit liên hợp. pKa càng cao thì tính bazơ của chất đó càng mạnh.

hợp chất	Axit liên hợp	pKa của axit liên hợp	Lực lượng cơ sở
Natri Hydroxit	H₂O	~Ngày 15 tháng 7	Rất mạnh
Amoniac	NH₄⁺	9,24	Trung bình
Anilin	C₆H₅NH₃⁺	4,63	Rất yếu

(Nguồn: PubChem – Trung tâm Thông tin Công nghệ sinh học Quốc gia)

Bảng dữ liệu trên cho thấy sự khác biệt rất lớn. Ion OH⁻ (từ NaOH) là một bazơ mạnh hơn anilin hàng tỷ lần. Về mặt năng lượng, phản ứng không thể tiến hành theo hướng bazơ mạnh hơn (NaOH) phản ứng với bazơ yếu hơn (Anilin).

Vậy Anilin tương tác với những chất nào? Phương trình hóa học quan trọng

Mặc dù có tính bazơ yếu nhưng anilin vẫn tham gia vào nhiều phản ứng hóa học quan trọng, đặc trưng cho cả nhóm amin và nhóm thơm.

1. Phản ứng với axit mạnh (HCl, H₂SO₄)

Đây là phản ứng cổ điển nhất chứng minh tính bazơ của anilin. Anilin phản ứng với axit mạnh tạo thành muối phenylamoni tan trong nước.

• Phương trình: C₆H₅NH₂ + HCl → C₆H₅NH₃Cl (Phenylamoni clorua)
• Hiện tượng: Anilin (là chất lỏng ít tan, đục trong nước) khi thêm axit vào sẽ tan hoàn toàn, tạo thành dung dịch trong suốt.

2. Phản ứng thế bằng dung dịch Brom (Br₂)

Do ảnh hưởng của nhóm -NH₂ nên vòng benzen trong anilin bị hoạt hóa mạnh nên dễ tham gia phản ứng thế hơn nhiều so với benzen. Đây là một phản ứng điển hình được sử dụng để xác định anilin.

• Phương trình: C₆H₅NH₂ + 3Br₂ → C₆H₂Br₃NH₂↓ + 3HBr
• Hiện tượng: Xuất hiện ngay kết tủa trắng 2,4,6-tribromoaniline.

Anilin so với Phenol khi phản ứng với NaOH

Sự nhầm lẫn “anilin có tác dụng với NaOH” thường xuất phát từ việc so sánh nó với phenol (C₆H₅OH) – một hợp chất có cấu trúc tương tự.

Vậy tại sao C₆H₅OH (phenol) tác dụng được với NaOH còn C₆H₅NH₂ (anilin) ​​thì không?

Tiêu chuẩn	Phenol (C₆H₅OH)	Anilin (C₆H₅NH₂)
Thiên nhiên	Có nhóm -OH gắn vào vòng benzen -> ĐỘ AXIT YẾU.	Có nhóm -NH₂ gắn vào vòng benzen -> BASE YẾU.
Phản ứng với NaOH	CÓ MỘT PHẢN ỨNG. Axit yếu tác dụng với bazơ mạnh. C₆H₅OH + NaOH → C₆H₅ONa + H₂O	KHÔNG CÓ PHẢN ỨNG. Bazơ yếu không phản ứng được với bazơ mạnh.

Bảng so sánh này thể hiện rõ ràng sự khác biệt hóa học giữa hai hợp chất, giúp bạn không bao giờ bị nhầm lẫn nữa.

Câu hỏi thường gặp về tính chất của Anilin (FAQ)

Anilin có làm đổi màu quỳ tím không?

Câu trả lời là Không. Tính bazơ của anilin quá yếu nên không thể làm đổi màu giấy quỳ hoặc dung dịch phenolphtalein.

Anilin là axit hay bazơ?

Anilin là một bazơ hữu cơ yếu. Mặc dù có vòng benzen (gốc phenyl có tính axit), nhưng sự hiện diện của nhóm amino (-NH₂) với một cặp electron tự do sẽ quyết định tính chất cơ bản của toàn bộ phân tử.

Anilin có độc không?

Có. Anilin là một hóa chất độc hại. Hít phải hơi anilin hoặc để nó hấp thụ qua da có thể nguy hiểm, ảnh hưởng đến khả năng vận chuyển oxy của máu. Khi làm việc với anilin bắt buộc phải trang bị đầy đủ thiết bị bảo hộ (găng tay, kính mắt, áo choàng, mặt nạ phòng độc).

Kết luận

Qua bài viết trên, vietchem hy vọng sẽ cung cấp cho các bạn cái nhìn toàn diện và chính xác nhất về sự tương tác giữa anilin và NaOH. Tóm lại, anilin hoàn toàn không có tác dụng gì với NaOH vì cả hai đều có tính bazơ. Nguyên nhân sâu xa nằm ở chỗ bazơ anilin cực kỳ yếu do ảnh hưởng của vòng benzen, một thực tế đã được khoa học chứng minh rõ ràng thông qua hằng số pKa.

Thay vào đó, các phản ứng đặc trưng quan trọng của anilin là với axit mạnh và dung dịch brom, tạo ra kết tủa màu trắng điển hình. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về hóa chất anilin, biện pháp an toàn khi sử dụng hoặc cần tìm nguồn cung cấp uy tín, chất lượng, đừng ngần ngại liên hệ với đội ngũ chuyên gia của vietchem để được tư vấn và hỗ trợ nhanh nhất.

Bài tập kiểm tra ứng dụng

Câu hỏi ứng dụng

Câu 1: Dung dịch anilin (C₆H₅NH₂) không phản ứng với chất nào sau đây?

1. dung dịch HCl
2. Pha loãng dung dịch H₂SO₄
3. dung dịch NaOH
4. dung dịch Br₂

Xem giải pháp chi tiết

Đáp án và giải thích chi tiết ở cuối bài viết

Câu 2: Để phân biệt hai chất lỏng riêng biệt là anilin và benzen, ta có thể sử dụng thuốc thử nào sau đây?

1. dung dịch NaOH
2. Giấy quỳ tím
3. dung dịch NaCl
4. dung dịch Br₂

Đáp án và giải thích chi tiết ở cuối bài viết

Câu 3: Phát biểu nào sau đây đúng về anilin và phenol?

1. Cả anilin và phenol đều dễ phản ứng với dung dịch NaOH.
2. Phenol có tính bazơ yếu, còn anilin có tính axit yếu.
3. Cả anilin và phenol đều phản ứng với dung dịch brom tạo thành kết tủa trắng.
4. Dung dịch anilin làm quỳ tím chuyển sang màu xanh, dung dịch phenol làm quỳ tím chuyển sang màu đỏ.

Đáp án và giải thích chi tiết ở cuối bài viết

Câu trả lời và giải thích

Câu hỏi 1:

Câu trả lời đúng là C.

• Giải thích: Theo nội dung bài viết, anilin có nhóm amino (-NH₂) nên có tính bazơ yếu.

• Nó phản ứng với các axit mạnh như HCl (A) và H₂SO₄ (B) để tạo thành muối.
• Nó phản ứng với dung dịch brom (D) tạo thành kết tủa màu trắng đặc trưng.
• NaOH cũng là bazơ mạnh nên anilin (bazơ yếu) không phản ứng được với NaOH.

Câu trả lời đúng là D.

• Giải thích:
• Dung dịch Br₂: Khi cho vào anilin sẽ lập tức hình thành kết tủa trắng (2,4,6-tribromoaniline). Benzen không phản ứng với dung dịch brom ở điều kiện bình thường. Đây là dấu hiệu nhận biết rõ ràng nhất.
• Dung dịch NaOH (A): Cả anilin và benzen đều không phản ứng.
• Giấy quỳ xanh (B): Cả hai đều không làm thay đổi màu giấy quỳ xanh.
• Dung dịch NaCl (C): Cả hai đều không phản ứng.

Câu trả lời đúng là C.

• Giải thích:

• A sai: Chỉ có phenol (axit yếu) phản ứng với NaOH. Anilin (bazơ yếu) thì không.
• B sai: Ngược lại, anilin có tính bazơ yếu và phenol có tính axit yếu.
• C đúng: Do chịu ảnh hưởng của nhóm -NH₂ (anilin) ​​và -OH (phenol), cả hai chất đều hoạt hóa vòng thơm và dễ dàng phản ứng với dung dịch brom tạo ra kết tủa màu trắng đặc trưng.
• D sai: Cả hai đều quá yếu nên không thể làm thay đổi màu quỳ xanh một cách rõ rệt.