Hướng dẫn cách sử dụng dây cáp điện đúng tiêu chuẩn

Chu Văn An

Dây cáp điện là thiết bị không thể thiếu trong các công trình ngày nay. Mặc dù đóng vai trò quan trọng trong việc truyền tải điện năng và kết nối các thiết bị điện nhưng không phải ai cũng hiểu rõ cách sử dụng dây, cáp điện an toàn. Trong bài viết này chúng tôi sẽ hướng dẫn chi tiết cách sử dụng dây cáp điện đúng tiêu chuẩn.

Phân biệt cáp điện và dây điện

Cáp điện (tên tiếng Anh là Cable) gồm một hoặc nhiều dây dẫn đặt cạnh nhau hoặc xoắn lại với nhau và thường có vỏ bọc cách điện riêng biệt. Lớp vỏ bên ngoài có chức năng bảo vệ các yếu tố bên trong nên có thể làm bằng nhựa, cao su hoặc vải tùy theo ứng dụng và môi trường hoạt động.

Theo TCVN 6612, lõi dẫn điện của dây cáp điện sẽ có hai dạng: xoắn đồng tâm hoặc xoắn đồng tâm được nén chặt. Dây cáp điện thường có nhiều hơn 1 lớp bảo vệ để chịu được va đập, tác động từ môi trường, hóa chất.

Dây cáp điện hoạt động ở cấp điện áp > 1kV nên có tiết diện và khả năng chịu tải lớn hơn dây dẫn điện.

Trong khi đó, TCVN 6612 quy định dây dẫn điện (tên tiếng Anh là Electric Wire) có thể là lõi cứng (một lõi) hoặc mềm (nhiều sợi) nhưng chỉ có 1 lớp cách điện bên ngoài. Lớp vỏ này thường bằng nhựa PVC, phải đảm bảo cách điện theo tiêu chuẩn ISO 6610.

Cấp điện áp giới hạn của dây dẫn điện thường là 750V hoặc 0,6/1kV nên thích hợp để truyền dòng điện nhỏ trong hệ thống điện dân dụng. Vì có ít lớp bảo vệ nên dây điện được khuyến khích lắp đặt trong thang, ống dẫn và hạn chế đi thẳng vào tường.

Nói một cách đơn giản, dây cáp điện được thiết kế để truyền dòng điện lớn nên phù hợp với nhiều hệ thống, từ điện áp thấp đến điện áp cao, trong các ứng dụng từ dân dụng đến công nghiệp nặng. Ngược lại, dây điện lại phù hợp với các công trình dân dụng, dùng để vận chuyển điện năng hoặc kết nối các thiết bị điện trong nhà.

Xem phân tích chi tiết tại: So sánh chi tiết dây điện và cáp điện

Nguyên tắc chung về cách sử dụng dây và cáp điện

Dù là dây điện hay dây cáp điện thì bạn cũng cần đảm bảo những nguyên tắc sử dụng chung sau:

• Chọn dây thích hợp: Việc lựa chọn dây dẫn hoặc cáp điện phải dựa trên công suất thiết bị, mức điện áp hoạt động hoặc các điều kiện cụ thể của môi trường hoạt động.
• Xác định chất lượng dây: Chỉ lựa chọn các loại cáp điện có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, đảm bảo vỏ cách điện còn mới, nhẵn, nguyên vẹn và số lượng lõi dẫn thực tế tương thích với các thông số in trên vỏ bảo vệ.
• Tuân thủ các nguyên tắc lắp đặt an toàn: Ngắt kết nối tất cả các nguồn điện trước mỗi quá trình thi công và nối dây điện. Không để dây tiếp xúc với nước hoặc tiến hành sửa chữa, lắp đặt ở nơi ẩm ướt.
• Bảo trì, bảo dưỡng định kỳ: Hệ thống điện cần được kiểm tra định kỳ để phát hiện kịp thời các dấu hiệu hư hỏng trước khi sự cố phát sinh.

Cách sử dụng dây cáp điện đúng tiêu chuẩn kỹ thuật

Cách chọn dây cáp điện

• Ưu tiên lựa chọn dây cáp điện chất lượng, được cung cấp bởi các nhà sản xuất nổi tiếng hoặc nhà phân phối uy tín trên thị trường.
• Dây nguồn phải có tiết diện phù hợp với công suất của thiết bị để tránh tình trạng quá tải, quá nhiệt, thất thoát điện. Đồng thời, loại cáp điện cần phù hợp với môi trường và điều kiện hoạt động cụ thể (ví dụ cáp có biện pháp bảo vệ thích hợp để chôn ngầm hoặc ngầm trong tường, cáp không có bảo vệ nên lắp đặt cố định, ở vị trí ít rung lắc mạnh).

Vị trí lắp đặt cáp điện

• Vị trí đặt dây cáp điện cần khô ráo, tránh xa nguồn nước, nguồn nhiệt và không có vật sắc nhọn, nặng ở gần.
• Một số môi trường đặc thù như nhiệt độ cao, hóa chất đòi hỏi phải sử dụng các loại dây chuyên dụng như dây chống cháy, chống ăn mòn…

Cách đi dây cáp điện

• Dây cáp điện vốn có lớp bảo vệ và lớp giáp chắc chắn nên chỉ đi dẫn trong môi trường có yêu cầu đặc biệt để tránh lãng phí vật liệu.
• Cáp điện khi luồn qua ống cần được bôi trơn để giảm ma sát. Đảm bảo lực kéo nằm trong ngưỡng cho phép đối với từng loại cáp, không được dừng kéo đột ngột hoặc kéo quá căng vì điều này rất dễ làm hỏng lớp cách điện hoặc đứt lõi cáp.
• Sắp xếp các dây cáp điện một cách có trật tự trong thang, đảm bảo số lượng dây cáp phù hợp với diện tích của thang. Tại các vị trí chuyển hướng và phân nhánh, cáp cần được cố định bằng dây đai hoặc dây buộc nhựa.

Xem thêm: Cách lắp đặt dây điện vào tường đơn giản và chuyên nghiệp

Kỹ thuật kết nối

• Các dây cáp điện nên được nối so le để hạn chế đoản mạch khi đứt dây.
• Chỉ nối cáp nguồn ở hộp đầu nối, tuyệt đối không nối cáp trong đường ống.
• Các kết nối cần phải được siết chặt đủ và cách điện an toàn.

Cách bảo quản dây cáp điện

• Trong quá trình thi công không được để nước, hóa chất, vữa, xi măng lọt vào lõi cáp, có thể ảnh hưởng đến khả năng truyền tải điện của cáp.
• Những dây cáp thừa hoặc không sử dụng cần phải bọc lại bằng băng cách điện hoặc tấm che chuyên dụng để đầu cáp điện không tiếp xúc trực tiếp với không khí, hơi ẩm dễ khiến dây bị oxy hóa.

Nguyên tắc an toàn khi sử dụng dây điện

• Không treo đồ hoặc đặt vật nặng lên dây nguồn. Ngoài ra, không để cáp tiếp xúc với nhiệt độ hoặc độ ẩm, quá trình oxy hóa của cáp sẽ diễn ra nhanh hơn.
• Không sử dụng dây cáp điện bị hư hỏng hoặc cũ kỹ, đặc biệt là đối với đường dây chính.
• Không kéo căng cáp quá mức trong quá trình thi công, lắp đặt và không để cáp bị uốn cong, xoắn vì sẽ khiến dây dẫn bên trong bị đứt, đứt.
• Vị trí đặt cáp điện trên tường không được khoan, đục lỗ hoặc đóng đinh.
• Khi xảy ra sự cố về điện, hành động quan trọng nhất cần đảm bảo là tắt nguồn điện.
• Định kỳ kiểm tra hệ thống điện bằng thiết bị đo chuyên dụng để phát hiện kịp thời các sự cố liên quan đến đường dây, thiết bị.

Việc tuân thủ các nguyên tắc sử dụng cơ bản của dây cáp điện như trên là cơ sở để đảm bảo hiệu suất truyền tải, đấu nối của dây cáp điện và đảm bảo an toàn cho người và thiết bị.

Cách sử dụng dây điện đúng kỹ thuật

Dây điện có cấu tạo đơn giản hơn dây cáp điện và thường được lắp đặt ở môi trường có cấp điện áp thấp, ít va đập, ít tiếp xúc với hóa chất ăn mòn nên bạn chỉ cần đảm bảo tuân thủ các nguyên tắc cơ bản dưới đây để đảm bảo tuổi thọ của dây và hệ thống.

• Mặt cắt dây điện được lựa chọn cần phải phù hợp với công suất và điện áp hoạt động của thiết bị. Việc chọn tiết diện dây điện quá nhỏ sẽ khiến dây dẫn bị quá tải và dễ cháy. Mặt cắt dây quá lớn gây lãng phí không cần thiết.
• Vị trí đi dây cần phải phù hợp với tính chất của từng loại dây điện. Ví dụ, dây điện lõi rắn nên được cố định ở những khu vực ít rung động hoặc ngầm trong tường. Dạng dây mềm có độ linh hoạt cao hơn nên thích hợp lắp đặt ở những khu vực cần di chuyển liên tục.
• Nếu dây điện có khả năng cách điện tốt, chịu nhiệt cao thì không cần thiết phải đưa vào ống dẫn để tối ưu hóa chi phí. Ngược lại, môi trường có độ ẩm cao và tác động cơ học mạnh nên trang bị cho dây dẫn điện một lớp bảo vệ bên ngoài.
• Nối dây điện đúng cách, tuyệt đối không nối sai cực. Đảm bảo các kết nối không bị lỏng, lõi dây dẫn không bị siết quá chặt và được cách điện an toàn.
• Dây điện cần được bảo quản đúng cách để tránh vật lạ, nước, hóa chất xâm nhập vào đầu dây.
• Không sử dụng dây điện bị hư hỏng hoặc có lớp cách điện bị bong tróc, nứt.
• Luôn tuân thủ các tiêu chuẩn kỹ thuật và quy định an toàn điện trong quá trình thi công, lắp đặt và sử dụng dây điện.
• Định kỳ kiểm tra hệ thống dây điện để kịp thời phát hiện các dấu hiệu chuột cắn, hở dây, oxy hóa…

Xem thêm: Cách đi dây điện trong nhà đúng chuẩn kỹ thuật và thẩm mỹ

Các câu hỏi thường gặp về cách sử dụng dây cáp điện

Câu hỏi 1: Dây cáp điện bị nứt, đứt, bong tróc có sử dụng được không?

Hồi đáp: Không. Khi dây cáp điện bị hư hỏng lớp cách điện rất dễ xảy ra hiện tượng rò rỉ điện, chập điện, gây nguy hiểm cho người và thiết bị.

Câu 2: Loại cáp điện nào thường được dùng để đi ngầm trong tường?

Hồi đáp: Dây cáp điện một lõi có kết cấu 1 lõi chắc chắn, bền bỉ, chịu được dòng tải cao nên thích hợp lắp đặt ở những khu vực không có nhiều rung động mạnh hoặc cần di chuyển linh hoạt như đi ngầm trong tường.