Dây điện bị oxy hóa là gì? Nguyên nhân và biện pháp ngăn ngừa

Chu Văn An

Trong quá trình sử dụng dây điện, có thể bạn sẽ gặp phải những sợi dây có màu tối, có một lớp bột trên bề mặt lõi. Đây là tình trạng dây bị oxy hóa. Vậy nguyên nhân nào khiến lõi dây chuyển sang màu đen? Và làm thế nào để khắc phục nó? Bạn có thể theo dõi bài viết sau của chúng tôi để tìm hiểu chi tiết.

Hiện tượng dây điện bị oxy hóa là gì?

Oxy hóa là hiện tượng hóa học điển hình xảy ra trên bề mặt vật liệu kim loại khi tiếp xúc với nước, độ ẩm cao hoặc hóa chất khiến kim loại bị đổi màu.

Dây điện bị oxy hóa là tình trạng lõi dẫn điện bằng kim loại bị rỉ sét và đổi màu do phản ứng với oxy trong không khí hoặc tiếp xúc với hóa chất ăn mòn. Dây điện bị oxy hóa thường có lớp oxit trên bề mặt, gây suy giảm hoặc mất tính dẫn điện, làm tăng nguy cơ cháy nổ, hư hỏng hệ thống điện.

Dấu hiệu dây điện bị oxy hóa

Bạn có thể dễ dàng nhận biết dấu hiệu dây điện bị oxy hóa bằng cách quan sát hình thái của dây dẫn và hoạt động của các thiết bị.

Dấu hiệu bên ngoài

• Lõi dây bị đổi màu: Tùy thuộc vào chất liệu cấu thành nên lõi mà khi bị oxy hóa, lõi sẽ đổi màu. Thông thường lõi đồng khi bị oxy hóa sẽ có màu đen hoặc xanh lục. Dây nhôm sẽ chuyển sang màu xám đen hoặc xám trắng.
• Bề mặt nhám của dây điện: Do có thêm lớp oxy hóa trong lõi nên bề mặt dây sẽ trở nên nhám và dễ bong tróc.
• Có một lớp bột: Nếu chạm vào dây, bạn sẽ thấy một lớp bột mịn màu trắng xám ở đầu dây hoặc các điểm nối.

Dấu hiệu hoạt động

• Thiết bị hoạt động không liên tục: Quá trình oxy hóa khiến điện trở của dây tăng lên, các thiết bị như bóng đèn, quạt điện có thể hoạt động không ổn định và thường xuyên nhấp nháy.
• Khớp nóng lên: Khi điện trở tại các mối nối tăng lên, điện sẽ bị tiêu tán dưới dạng nhiệt khiến các điểm tiếp xúc ở ổ cắm, phích cắm trở nên nóng bất thường.

Nguyên nhân là do dây bị oxy hóa

Dây điện bị oxy hóa xuất phát từ nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan.

Quy trình sản xuất dây cáp điện không đạt tiêu chuẩn

Trước đây, lõi dây cáp điện thường được sản xuất từ ​​đồng đen bằng cách nung nóng. Trong quá trình sản xuất dây cáp điện, do bản thân đồng có chứa oxy nên việc đun nóng có thể khiến quá trình oxy hóa xảy ra ngay trên bề mặt lõi đồng.

Hiện nay, đồng đen đã được thay thế bằng công nghệ sản xuất đồng không có oxy. Tuy nhiên, nếu quá trình sản xuất và bảo quản không đạt tiêu chuẩn thì việc đồng sẽ bị đen là điều khó tránh khỏi.

Một số lỗi thường gặp có thể khiến dây điện bị oxy hóa:

• Chất lượng đồng đầu vào không đảm bảo, lẫn nhiều tạp chất.
• Đồng bị dính dầu máy trong quá trình kéo dây do công nghệ không đạt tiêu chuẩn.
• Quá trình kiểm soát ở khâu làm nguội không chặt chẽ khiến hơi nước xâm nhập vào lõi.
• Bảo quản không đúng cách, bao gồm cả việc dây không được bịt kín, khiến lõi kim loại tiếp xúc với không khí và hơi ẩm.

Môi trường cài đặt không được đảm bảo

• Độ ẩm và không khí: Đây là hai tác nhân chính tạo nên lớp oxit trên bề mặt kim loại. Khi dây dẫn được lắp đặt trong môi trường có độ ẩm cao hoặc bị ngâm trong nước, các phân tử nước và oxy trong không khí sẽ tạo ra phản ứng hóa học với đồng hoặc nhôm, khiến dây bị đổi màu và giảm tính chất cách điện.
• Nhiệt độ cao: Yếu tố này thúc đẩy quá trình oxy hóa nhanh hơn. Khi dây điện bị quá tải, chập điện hoặc lắp đặt gần nguồn nhiệt hoặc tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời, chúng sẽ bị oxy hóa nhanh hơn so với dây điện được lắp đặt trong môi trường khô ráo, được bảo vệ đúng cách.

Xem thêm: Cách đi dây điện trong nhà đúng chuẩn kỹ thuật và đảm bảo tính thẩm mỹ

Tiếp xúc với nhiệt và hóa chất

Quá trình oxy hóa trong dây điện diễn ra khi có điều kiện tiếp xúc thích hợp giữa các chất về mặt hóa học.

Theo đó, khi kim loại dẫn điện tiếp xúc với một số chất như axit, kiềm, muối, clo… hay một số chất ô nhiễm trong không khí sẽ hình thành hợp chất có màu sẫm hơn, kèm theo một lớp oxit nhẹ bao phủ bề mặt kim loại.

Ngoài ra, một số chất xúc tác quan trọng trong sản xuất dây cáp điện cũng là “con dao hai lưỡi” khi vừa có thể làm thay đổi tính chất, chức năng của dây, vừa tạo ra phản ứng hóa học khiến lõi đồng chuyển sang màu đen.

• Lưu huỳnh: Đóng vai trò là tác nhân lưu hóa, giúp tăng độ bền, độ đàn hồi cho chất cách điện cao su. Nhưng nếu lưu huỳnh tiếp xúc với lõi đồng sẽ nhanh chóng làm đen đồng.
• CaCO3 và TALC: Đây là hai thành phần chính trong chất độn, có nhiệm vụ cải thiện tính chất cơ lý của lớp phủ cao su. Tuy nhiên, do các hạt độn này chứa nhiều tạp chất và bazơ tự do nên dễ dàng khiến lõi đồng bị đổi màu.
• VA-7: Khi kết hợp VA-7 với tác nhân lưu hóa có thể làm tăng tính chất cơ lý của vỏ cao su nhưng cũng khiến lõi đồng đổi màu nhanh hơn.

Kỹ thuật kết nối sai

Khi nối dây điện không đúng, nối không chặt, điện trở cao trên dây sẽ sinh ra một lượng nhiệt lớn, về lâu dài sẽ khiến dây bị oxy hóa.

Một lý do khác khiến dây điện dễ bị oxy hóa là do sự thiếu tương thích giữa các vật liệu đầu cuối. Khi hai kim loại khác nhau tiếp xúc với nhau sẽ hình thành phản ứng hóa học khiến lõi thay đổi màu sắc, dấu hiệu của sự ăn mòn kim loại.

Xem thêm: Biện pháp đơn giản và hiệu quả để tránh chuột cắn dây điện

Cách xử lý dây điện bị oxy hóa

Xử lý dây bị oxy hóa không khó. Bạn có thể tham khảo quy trình sau.

Bước 1: Ngắt kết nối nguồn điện

Đây là nguyên tắc hàng đầu trong mọi quá trình thi công, lắp đặt và sửa chữa điện. Bạn có thể tắt cầu dao chính hoặc cầu dao nhánh ở khu vực cần cố định dây điện.

Bước 2: Xác định mức độ oxy hóa

Kiểm tra các dấu hiệu và xác định mức độ oxy hóa tại các điểm nối, đầu dây hoặc các điểm tiếp xúc.

• Oxy hóa nhẹ: Một lớp oxit mỏng vừa xuất hiện trên bề mặt dây.
• Oxy hóa nặng: Lõi dây sẫm màu, lớp bột dày, vỏ dây nhám, mất đi độ đàn hồi ban đầu.

Bước 3: Xử lý dây bị oxy hóa

• Với dây bị oxy hóa nhẹ, bạn có thể dùng giấy nhám hoặc bàn chải thép chà và cạo sạch lớp oxit trên bề mặt dây, sau đó quấn lại phần nối bằng băng dính chuyên dụng.
• Với những dây bị oxy hóa nặng, cách tốt nhất là cắt bỏ đoạn dây đó và nối vào đoạn dây mới. Nếu quá trình oxy hóa chỉ xảy ra ở khớp thì việc điều trị đơn giản hơn nhiều. Ngắt kết nối cũ và kết nối lại.

Nếu bạn không đủ tự tin vào chuyên môn của mình, hãy liên hệ với thợ điện để được xử lý triệt để.

Biện pháp chống oxy hóa dây điện

Chọn dây nguồn

• Sử dụng dây điện chất lượng: Dây cáp điện được sản xuất bởi các thương hiệu nổi tiếng và được cung cấp từ các nhà phân phối uy tín sẽ đáp ứng những tiêu chuẩn khắt khe trong quá trình sản xuất và bảo quản. Bạn nên ưu tiên lựa chọn dây điện có lớp vỏ bọc dày, phù hợp với từng môi trường lắp đặt, đặc biệt có khả năng chống ẩm, chống nước tốt.
• Chọn tiết diện dây phù hợp: Tiết diện dây cần tỷ lệ thuận với công suất của thiết bị để hạn chế tình trạng quá tải, quá nhiệt. Khi lõi dây dẫn hoạt động ở nhiệt độ tiêu chuẩn thì quá trình oxy hóa cũng diễn ra chậm hơn.

Cài đặt chính xác

• Đảm bảo kết nối đạt tiêu chuẩn: Siết chặt mối nối, sử dụng các đầu nối và kẹp thích hợp, tránh để hở mối nối sẽ sinh ra nhiều nhiệt, đồng thời tạo điều kiện cho phần kim loại tiếp xúc với không khí, hơi ẩm.
• Bảo vệ dây: Sử dụng ống dẫn chuyên dụng để tăng cường điện trở cho dây điện, đặc biệt là dây đi trong tường hoặc đi ngầm. Đối với phần dây cáp còn sót lại, hãy sử dụng băng cách điện hoặc nắp chuyên dụng để che đầu dây đã cắt.
• Môi trường cài đặt: Không lắp đặt dây nguồn ở những nơi có điều kiện khắc nghiệt như độ ẩm hoặc nhiệt độ cao. Trong trường hợp cần đi dây ở những khu vực này thì cần thiết kế thêm một lớp bảo vệ phía ngoài dây.

Bảo trì, bảo dưỡng định kỳ

• Kiểm tra định kỳ: Các kết nối, công tắc, ổ cắm trong hệ thống điện nhằm phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường trên dây điện và loại bỏ bụi bẩn, hơi ẩm bám trên dây dẫn.
• Kiểm soát độ ẩm: Đối với những khu vực có độ ẩm cao như phòng tắm, tầng hầm cần ưu tiên lắp đặt thêm hệ thống thông gió hoặc máy hút ẩm.
• Tránh xa hóa chất: Đảm bảo dây nguồn không tiếp xúc với hóa chất ăn mòn.

Đọc thêm: Mất dây trung tính là gì? Nguyên nhân và cách khắc phục

Những câu hỏi thường gặp về dây điện bị oxy hóa

Câu hỏi 1: Dây oxy hóa có nên tái sử dụng không?

Hồi đáp: Trên thực tế, các chuyên gia khuyến cáo nên cắt bỏ những dây bị oxy hóa hoặc thay thế mới để đảm bảo hiệu suất truyền tải và hạn chế nguy cơ mất an toàn điện. Tuy nhiên, nếu tình trạng oxy hóa nhẹ, nghĩa là dây mới chỉ đổi màu một chút và lớp oxit trên bề mặt kim loại vẫn còn mỏng, bạn vẫn có thể tái sử dụng sau khi làm sạch lớp oxy hóa.

Câu 2: Dây bị oxy hóa có nguy hiểm không?

Hồi đáp: Có. Mặc dù mối nguy hiểm của dây bị oxy hóa không biểu hiện ngay như đoản mạch trên dây nhưng nếu tình trạng này không được giải quyết kịp thời, lớp oxit trên bề mặt kim loại sẽ dày hơn, ảnh hưởng đến hiệu suất truyền dẫn của lõi dây dẫn, khiến thiết bị hoạt động không bình thường, kết nối tăng điện trở, dây nóng hơn bình thường, có thể gây chập điện hoặc cháy nổ.