Tìm hiểu số khối là gì? Công thức tính và ứng dụng của số khối

Chu Văn An

Số khối được gọi là giá trị của proton và neutron trong nguyên tử. Đơn vị số khối bằng 1/12 khối lượng của nguyên tử Carbon ký hiệu là u. Vậy số khối là gì? Công thức tính và ứng dụng số lập phương là gì? Hãy cùng Trường Chu Văn An khám phá câu trả lời chi tiết dưới đây.

1. Định nghĩa số khối là gì?

Số khối là đơn vị biểu thị khối lượng của một nguyên tử. Đây là số nguyên dương có đơn vị là amu. Nói một cách đơn giản, số khối của nguyên tử bằng tổng khối lượng của neutron và proton. Đại lượng này khác với khối lượng nguyên tử vì không có electron.

Số khối của nguyên tử bằng tổng khối lượng neutron và proton của nó

2. Tính chất của số khối

Một số tính chất của số khối góp phần xác định tính chất của nguyên tử là gì? Vì vậy, sự hiểu biết rõ ràng về các tính chất vật lý và hóa học của số khối là điều cần thiết.

2.1. Tính chất vật lý của số khối

Số khối là đại lượng liên quan đến mật độ, kích thước, khối lượng và hình dạng của nguyên tử. Số khối sở hữu một số tính chất vật lý đáng chú ý sau:

• Về mật độ: Số khối của nguyên tử càng lớn thì mật độ càng cao.
• Về kích thước: Đơn vị đo kích thước của nguyên tử là pm. Tùy thuộc vào số lượng Proton và Electron mà đơn vị này sẽ thay đổi tương ứng.
• Về khối lượng: Khối lượng của một số khối có đơn vị đo là u hay còn gọi là đồng phân khối lượng.
• Về hình dạng: Tùy thuộc vào cấu trúc hạt nhân và cấu trúc electron mà mỗi nguyên tử sẽ có hình dạng riêng. Bao gồm: Hộp chẵn, hình trụ hoặc hình cầu.

Tìm hiểu về tính chất của số khối nguyên tử

2.2. Tính chất hóa học của số khối

Số khối sở hữu một số tính chất hóa học đặc trưng sau:

• Dựa vào số khối có thể xác định được khả năng hình thành hợp chất mới hoặc khả năng tương tác giữa các chất.
• Các nguyên tử có số khối lớn thì tương tác cao hơn.
• Số khối lượng nguyên tử khác nhau có thể tạo thành hợp chất mới.
• Số khối có quan hệ chặt chẽ với phản ứng hóa học. Vì nếu số khối khác nhau sẽ tạo ra những sản phẩm có tính chất khác nhau.

3. Công thức tính số lập phương là gì?

Số khối của hạt nhân bằng khối lượng của các hạt trong nguyên tử. Công thức tính số khối bằng số neutron cộng với số proton (số khối = số neutron + số proton). Trong đó:

3.1. Số neutron

Số nơtron trong hạt nhân nguyên tử. Chúng có thể kết hợp với proton để tạo thành hạt nhân nhưng không mang điện tích. Đặc biệt, giá trị này không cố định mà có thể thay đổi đồng vị trên cùng một nguyên tố để tạo ra các phiên bản khác nhau.

Số nơtron có trong hạt nhân nguyên tử

3.2. Số lượng proton

Đây là số lượng proton trong hạt nhân nguyên tử. Dựa vào đại lượng này có thể xác định được đó là nguyên tố nào. Ví dụ: Nguyên tử có 2 proton là Helium và 1 proton là Hirdo.

Mặc dù công thức tính toán trên khá đơn giản nhưng rất dễ nhầm lẫn. Khi tính số khối trong một hợp chất cần dựa vào công thức hóa học của từng nguyên tố.

• Ví dụ 1

Tính số khối của nguyên tử Carbon khi số hiệu nguyên tử và khối lượng lần lượt là 6 – 12. Khi đó số proton và neutron của nguyên tử Carbon đều bằng 6. Vậy số khối của Carbon là 12.

• Ví dụ 2: Tính số khối của phân tử nước?

Mỗi nguyên tử Hydro có 1 proton và 0 neutron. Mỗi nguyên tử Oxy có 8 proton và 8 neutron. Khi đó số khối của nước sẽ là 18 (amu).

Số proton trong hạt nhân nguyên tử

4. Lưu ý khi tính số khối

Khi áp dụng công thức tính số khối các bạn cần chú ý các vấn đề sau:

• Có thể xác định một nguyên tố là gì bằng cách biết tổng số proton trong nguyên tử.
• Số lượng neutron có thể khác nhau ngay cả khi nó là cùng một nguyên tố.
• Số khối trung bình có thể được tính thông qua tỷ lệ tự nhiên của số khối của mỗi nguyên tử và các đồng vị trong đó.

5. Đơn vị đo khối khác

5.1. Đơn vị đo số bậc ba trong đại số

Trong đại số, số bậc ba được dùng để đo thể tích của các vật có dạng hình chữ nhật hoặc hình lập phương. Đơn vị chính là mét khối (m3). Cách tính số khối này khá đơn giản, bạn chỉ cần nhân chiều cao, chiều dài, chiều rộng của vật thể với nhau là sẽ được kết quả.

Đơn vị đo lường này có thể được sử dụng để tính khối lượng của chất khí hoặc chất lỏng. Vì vậy, chúng được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau như nông nghiệp, thủy sản, công nghiệp và xây dựng.

5.2. Tìm hiểu chi tiết đơn vị đo số khối trong thí nghiệm

Trong thực nghiệm, số khối thường được dùng để đo khối lượng của một vật bất kỳ theo đơn vị mét khối hoặc feet khối, cm khối… Chúng được sử dụng phổ biến trong lĩnh vực vận tải, bảo quản hàng hóa, nông nghiệp, xây dựng và môi trường. Ý nghĩa của đơn vị này là quản lý và đo lường chính xác các loại đồ vật và vật liệu khác nhau.

Bài viết trên đã giúp các bạn hiểu rõ hơn về số khối là gì và tính chất vật lý, hóa học của chúng. Hy vọng những chia sẻ của Trường Chu Văn An sẽ giúp các bạn có thêm thông tin để áp dụng vào bài tập hoặc ứng dụng trong các lĩnh vực liên quan.