Bảng tuần hoàn là gì? Ý nghĩa ra sao và cách đọc dễ hiểu nhất

Chu Văn An

Bảng tuần hoàn là gì? Nó có nghĩa là gì và làm thế nào để đọc nó? Hãy theo dõi bài viết dưới đây để hiểu rõ hơn về chúng, cũng như lưu lại một số mẹo hữu ích để bạn nhớ lâu hơn nhé.

1. Bảng tuần hoàn là gì?

Bảng tuần hoàn hay bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học đã rất quen thuộc với mỗi sinh viên hay bất kỳ ai làm việc trong lĩnh vực nghiên cứu hóa học. Đây là phương pháp giúp liệt kê các nguyên tố hóa học vào bảng dựa trên số nguyên tử (số proton trong hạt nhân), cấu hình electron và tính chất hóa học đặc trưng của chúng.

Có nhiều loại bảng nguyên tố khác nhau nhưng ở nước ta chủ yếu sử dụng bảng cổ điển ở dạng ô, trong đó các nguyên tố hóa học được sắp xếp theo số proton mà mỗi nguyên tố có trong hạt nhân nguyên tử.

Bảng tuần hoàn là gì?

2. Tìm hiểu ý nghĩa của bảng tuần hoàn

Có thể bạn chưa biết, sự ra đời của bảng tuần hoàn có ý nghĩa to lớn đối với sự phát triển của nhân loại. Không chỉ là tài liệu cần thiết cho việc học tập mà nó còn được ứng dụng trong các công trình nghiên cứu, chứa đựng kho tàng thông tin hữu ích. Không chỉ được ứng dụng trong nhiều ngành công nghiệp khác nhau, nó còn tạo tiền đề cho sự phát triển mạnh mẽ của lĩnh vực nguyên tử.

Cụ thể như sau:

• Nếu biết vị trí của một nguyên tố trong bảng tuần hoàn thì có thể biết cấu tạo của nguyên tố đó và ngược lại.

Ví dụ: Nếu một nguyên tố thuộc số 20, chu kỳ 4 và thuộc nhóm IIA thì có thể xác định nguyên tố đó là Ca, có 20p, 20e trong nguyên tử và có 4 lớp e với số lớp vỏ ngoài cùng là 2.

• Bằng cách biết vị trí của một nguyên tố trong bảng, có thể hiểu được các tính chất hóa học cơ bản của nó.
• Dựa vào quy luật thay đổi tính chất của các nguyên tố trong bảng, chúng ta còn có thể so sánh tính chất hóa học của nguyên tố này với các nguyên tố lân cận khác.

Tìm hiểu ý nghĩa của bảng tuần hoàn

3. Hướng dẫn cách đọc bảng tuần hoàn dễ hiểu nhất

• Đầu tiên, chúng ta cần hiểu rằng trong bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học được sắp xếp theo thứ tự số nguyên tử tăng dần.
• Các phần tử sẽ được sắp xếp theo ký hiệu ở mỗi ô.
• Một bảng tiêu chuẩn gồm 18 cột, 7 hàng, 2 dòng đôi riêng biệt bên dưới là họ Lanthanum và họ Actinium.

Ở đây, để đọc bảng tuần hoàn chúng ta cần lưu ý:

3.1 Cần hiểu rõ cấu trúc của bảng

• Bắt đầu ở trên cùng bên trái và kết thúc ở cuối hàng cuối cùng, nằm gần phía dưới cùng bên phải.
• Tuy nhiên, không phải hàng hoặc cột nào cũng chứa tất cả các phần tử. Vì vậy, nếu gặp ô trống ở giữa thì chúng ta tiếp tục đọc bảng tuần hoàn từ trái sang phải.
• Các phần tử có cùng cấu hình e ngoài cùng sẽ được sắp xếp theo cột dọc và được gọi là nhóm phần tử. Trong cùng một nhóm, chúng ta sẽ đọc từ trên xuống dưới. Số nhóm thường được đánh số phía trên các cột, còn ở một số nhóm khác chúng được đánh số phía dưới. Đánh số có thể sử dụng chữ số La Mã hoặc Ả Rập hoặc các số từ 1-18.
• Với các nguyên tố được sắp xếp theo chiều điện tích hạt nhân tăng dần và có cùng số lớp ở lớp vỏ e thì đây gọi là chu kỳ của bảng tuần hoàn. Cụ thể, có 7 chu kỳ được đánh số từ 1 đến 7 ở bên trái bảng và trong một chu kỳ được đọc từ trái sang phải, trong đó chu kỳ sau sẽ lớn hơn chu kỳ trước.
• Cần phải hiểu cách phân loại màu sắc thành các nhóm kim loại, kim loại hoặc phi kim.
• Đôi khi các nguyên tố hóa học cũng được sắp xếp thành các gia đình.

3.2 Đọc ký hiệu hóa học và tên nguyên tố

• Đầu tiên chúng ta cần đọc ký hiệu hóa học, nó là sự kết hợp của 1 hoặc 2 chữ cái được sử dụng thống nhất.
• Đọc tên chung của nguyên tố, được đặt ngay bên dưới ký hiệu hóa học và sẽ được thay đổi để phù hợp với ngôn ngữ của bảng tuần hoàn.

3.3 Đọc số hiệu nguyên tử

• Đọc bảng tuần hoàn theo số nguyên tử nằm ở giữa phía trên hoặc phía trên bên trái của mỗi ô nguyên tố (ô nguyên tố bao gồm tên nguyên tố, ký hiệu hóa học, số hiệu nguyên tử, trung bình khối lượng nguyên tử, độ âm điện, cấu hình electron và số oxi hóa). Số hiệu nguyên tử sẽ được sắp xếp theo thứ tự tăng dần từ góc trên bên trái đến góc dưới bên phải (Là số proton có trong hạt nhân nguyên tử của nguyên tố đó).
• Thêm hoặc bớt proton sẽ tạo thành một nguyên tố khác.
• Khi tìm số proton, bạn cũng sẽ tìm được số electron trong nguyên tử đó, vì số proton và số electron trong nguyên tử bằng nhau trừ một số trường hợp đặc biệt. Dấu trừ và dấu cộng bên cạnh ký hiệu hóa học tương ứng là điện tích dương và điện tích âm

3.4 Đọc trọng lượng nguyên tử

• Trọng lượng nguyên tử là số được viết bên dưới tên nguyên tố và được biểu thị chủ yếu dưới dạng số thập phân.
• Từ trọng lượng nguyên tử, bạn có thể tìm số neutron trong nguyên tử bằng cách: làm tròn trọng lượng nguyên tử đến số nguyên gần nhất, trừ đi số proton để có số neutron.

Hướng dẫn cách đọc bảng tuần hoàn dễ hiểu nhất

4. Một số mẹo giúp ghi nhớ bảng tuần hoàn các nguyên tố lâu dài

Nếu bạn thấy việc hiểu và ghi nhớ bảng tuần hoàn khó khăn, hãy thử áp dụng một số thủ thuật dưới đây. Rất nhiều người đã áp dụng thành công phương pháp này để hiểu rõ hơn về chúng:

• Bạn có thể biến các yếu tố đó thành những bài thơ hay câu nói dễ nhớ và quen thuộc với mình.
• Hãy nhớ trình tự hóa trị.
• Hãy thử in ra một bản sao màu và dán nó ở nơi bạn có thể nhìn thấy thường xuyên.
• Thường xuyên làm những công việc yêu cầu sử dụng bảng tuần hoàn để có thể hiểu và ghi nhớ lâu hơn.

Ví dụ về mẹo giúp nhớ lâu bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học

Hy vọng với những thông tin trong bài viết này, Trường Chu Văn An đã giúp các bạn hiểu rõ hơn về bảng tuần hoàn là gì? Nó có ý nghĩa gì và cung cấp cho bạn một số mẹo và thủ thuật để đọc dễ hiểu hơn? Chúc các bạn đạt được kết quả cao trong học tập và công việc!