Cách đọc chính xác sơ đồ nguyên lý tủ điện hạ thế như thế nào?

Chu Văn An

Sơ đồ nguyên lý tủ điện là cơ sở quan trọng để các kỹ sư đọc và hiểu cách thức hoạt động của các bộ phận trong tủ điện. Trong đó, việc xác định ký hiệu điện, chiều dòng điện và chức năng của các khối chức năng là bước không thể bỏ qua. Bạn có thể theo dõi bài viết sau đây của chúng tôi để biết cách đọc sơ đồ nguyên lý tủ điện hạ thế một cách chính xác.

Sơ đồ nguyên lý của tủ điện là gì?

Sơ đồ nguyên lý của tủ điện (hay còn gọi là sơ đồ mạch nguyên lý) là bản vẽ chi tiết thể hiện mối quan hệ, tương tác giữa các thiết bị, bộ phận trong hệ thống điện. Dựa vào sơ đồ này, các kỹ sư điện có thể dễ dàng nắm bắt được cấu tạo, hoạt động của mạch điện, từ đó thuận tiện cho việc lắp đặt, vận hành, sửa chữa, bảo trì tủ điện.

Không giống như sơ đồ vật lý, sơ đồ tập trung vào logic vận hành và kết nối điện hơn là phản ánh vị trí thực tế hoặc việc lắp đặt các bộ phận điện trong không gian tủ điện. Vì vậy, các thành phần trong sơ đồ này thường được biểu diễn dưới dạng ký hiệu, ký hiệu hoặc kết nối. Đặc biệt, các ký hiệu điện phải tuân theo các quy ước quốc tế hoặc quốc gia để các kỹ sư hoặc kỹ thuật viên có thể đọc và hiểu thống nhất.

Có ba loại sơ đồ phổ biến: sơ đồ dòng điện, sơ đồ mạch điện và sơ đồ dòng điện.

• Sơ đồ dòng chảy sử dụng các ký hiệu hình học để mô tả quá trình điện như một chuỗi các bước.
• Sơ đồ mạch là dạng sơ đồ nguyên lý phổ biến nhất, thể hiện các kết nối giữa các thành phần trong mạch dưới dạng đường dẫn.
• Sơ đồ dòng điện sử dụng các ký hiệu thông thường để thể hiện các thành phần và mối liên kết giữa các phần tử này.

Việc thiết kế và thực hiện sơ đồ nguyên lý tủ điện phải được thực hiện bởi người có chuyên môn kỹ thuật, trong đó các thành phần quan trọng như vị trí các thiết bị đóng cắt, bảo vệ, dây dẫn điện, ký hiệu của thiết bị điện cần được minh họa rõ ràng, đồng thời chỉ ra cách thức tương tác giữa các thành phần này.

Hướng dẫn cách đọc sơ đồ nguyên lý tủ điện công nghiệp

Xác định các loại sơ đồ nguyên lý tủ điện

Mỗi sơ đồ nguyên lý sẽ có cách bố trí thiết bị và mục đích sử dụng khác nhau. Vì vậy, để đọc sơ đồ này bạn cần xác định chính xác loại sơ đồ nào cần đọc.

Ví dụ:

• Sơ đồ điều khiển: Chức năng chính là mô tả nguyên lý hoạt động của các nhóm thiết bị điều khiển như contactor, rơle, bộ hẹn giờ, bộ biến tần…
• Sơ đồ động lực: Chủ yếu trình bày cách cấp nguồn và truyền năng lượng đến các thiết bị có công suất cao.
• Sơ đồ tóm tắt: Kết hợp cả sơ đồ điều khiển và sơ đồ động trong cùng một bản vẽ.

Nhận biết ký hiệu

Mỗi thiết bị điện có trong sơ đồ nguyên lý được gán một ký hiệu riêng. Bạn có thể theo bảng ký hiệu sau để nhận biết một số thiết bị thông dụng.

Ngoài ra, sơ đồ nguyên lý tủ điện còn có các ký hiệu biểu thị dây dẫn, dòng điện, nút bấm, đèn báo, thiết bị tải… Tham khảo bảng sau.

Xác định chiều dòng điện

• Đối với chiều dòng điện từ nguồn đến tải, hầu hết sẽ được biểu diễn bằng các mũi tên từ trên xuống dưới hoặc từ trái sang phải. Trên thực tế, dòng điện sẽ bắt đầu từ CB hoặc nguồn 3 pha, đi qua thiết bị điều khiển và cuối cùng đến thiết bị tải.
• Với mạch điều khiển, chiều dòng điện cũng tuân theo nguyên tắc từ nguồn đến tải. Cụ thể, từ cực dương của nguồn DC hoặc pha nóng của nguồn xoay chiều một pha, dòng điện đi qua nút Start/Stop, đến tiếp điểm rơle và cuộn dây contactor hoặc thiết bị điều khiển, sau đó quay về nguồn âm hoặc pha trung tính.

Phân tích chức năng thành phần

Sơ đồ nguyên lý của một tủ điện thường được chia thành nhiều khối chức năng riêng biệt, tương ứng với các nhóm thiết bị, linh kiện cụ thể. Việc hiểu rõ từng thành phần trong sơ đồ giúp quá trình kết nối cũng như xử lý sự cố được thực hiện nhanh chóng.

• Khối cấp nguồn: Chịu trách nhiệm cung cấp điện năng cho toàn bộ hệ thống. Thiết bị điển hình bao gồm cầu dao, cầu chì và máy biến áp. Vị trí lắp đặt nằm ở đầu sơ đồ, nơi bắt đầu dòng điện.
• Khối bảo vệ: Bao gồm nhóm cầu dao, cầu chì, rơle nhiệt được lắp đặt ngay sau nguồn và trước phụ tải, có nhiệm vụ đóng mạch điện khi có sự cố xảy ra.
• Khối điều khiển: Bao gồm contactor, rơ le, hẹn giờ, biến tần, nút ấn, được lắp đặt trong trung tâm mạch điều khiển, thực hiện chức năng điều khiển động cơ/thiết bị bằng tay hoặc tự động.
• Khối tải: Đây là nhóm thiết bị tiêu thụ điện (đèn, động cơ, máy móc). Vị trí lắp đặt ở cuối sơ đồ, sau khối điều khiển.
• Khối hiển thị: Có nhiệm vụ hiển thị và báo trạng thái hoạt động của tủ điện. Các thiết bị của khối này như đèn báo, đồng hồ đo, nút dừng khẩn cấp thường được lắp đặt trên bề mặt tủ điện để dễ quan sát và vận hành.

Xác định nguyên lý hoạt động của tủ điện

Việc xác định được nguyên lý hoạt động của tủ điện sẽ giúp bạn nắm bắt được quy trình hoạt động của toàn bộ hệ thống.

Xác định đầu vào và đầu ra:

• Đầu vào: Thể hiện thông qua các thành phần như nút bấm, công tắc, cảm biến, PLC.
• Đầu ra: Phổ biến nhất là các thiết bị tiêu thụ điện.

Kiểm soát trình tự hiện tại: Dòng điện điều khiển hoạt động theo một logic nhất định, xuất phát từ nút khởi động kích hoạt cuộn hút contactor. Khi contactor đóng lại, tải sẽ được cấp điện. Trong trường hợp mạch điện có vấn đề thì rơle nhiệt sẽ có tác dụng ngắt mạch điện.

Tham khảo tài liệu từ nhà sản xuất: Đây là nguồn thông tin quan trọng nhất trong quá trình so sánh và đọc sơ đồ nguyên lý tủ điện. Tham khảo tài liệu chính thức từ nhà sản xuất giúp bạn hiểu rõ chức năng của từng nhóm thiết bị, cách kết nối đúng cách cũng như cách xử lý các sự cố thường gặp.

Các câu hỏi thường gặp về sơ đồ nguyên lý tủ điện

Câu hỏi 1: Các ký hiệu thiết bị trong sơ đồ nguyên lý tủ điện ở các nước khác nhau có khác nhau không?

Hồi đáp: Thông thường, ký hiệu của các thiết bị điện sẽ được đặt theo quy ước quốc tế chung. Tuy nhiên, theo cách đặt tên thiết bị riêng của mỗi quốc gia, một số thiết bị sẽ có ký hiệu riêng. Bạn nên tham khảo hướng dẫn của nhà sản xuất để nhận biết chính xác ký hiệu thiết bị.

Câu 2: Sơ đồ nguyên lý của tủ điện khác sơ đồ vật lý như thế nào?

Hồi đáp: Trong khi sơ đồ nguyên lý thể hiện cách các bộ phận điện kết nối và tương tác thì sơ đồ vật lý lại thể hiện rõ vị trí và lắp đặt các thiết bị, bộ phận điện trong tủ điện vật lý. Hai loại sơ đồ này phục vụ các mục đích khác nhau.

Trên đây chúng tôi đã hướng dẫn các bạn cách đọc sơ đồ nguyên lý tủ điện chi tiết. Hy vọng các bạn có thể áp dụng vào thực tế để đọc và hiểu được sơ đồ nguyên lý của hệ điều hành. Để tìm hiểu những kiến ​​thức khác liên quan đến tủ điện, vui lòng truy cập: https://etinco.vn/tin-tuc/kien-thuc/kien-thuc-tu-dien/