Khởi động từ là gì? Nguyên lý hoạt động và phân biệt với contactor

Chu Văn An

Bộ khởi động từ là tổ hợp các công tắc điện từ có chức năng khởi động an toàn cho động cơ điện tải lớn. Trên thực tế, bộ khởi động từ thường bị nhầm lẫn về mặt khái niệm với công tắc tơ. Vậy khởi động từ là gì, cấu tạo, nguyên lý hoạt động, so sánh khởi động từ với contactor sẽ có trong bài viết dưới đây.

Khởi đầu là gì?

Bộ khởi động từ hay còn gọi là bộ khởi động động cơ (bộ khởi động từ – motor khởi động) là thiết bị dùng để khởi động hoặc dừng động cơ một cách an toàn, bảo vệ động cơ khỏi quá tải. Khi dòng điện được bật qua bộ khởi động từ, dòng điện sẽ đi qua tiếp điểm tới động cơ. Khi có sự cố, tiếp điểm bên trong sẽ tách ra để ngắt dòng điện.

Phân biệt máy khởi động từ và contactor

Công tắc tơ thường bị nhầm lẫn với bộ khởi động từ. Trên thực tế, contactor là một trong hai bộ phận quan trọng tạo nên bộ khởi động từ. Cơ cấu cho dòng điện chạy qua contactor là cơ cấu đóng mở mạch điện của máy khởi động từ.

Chức năng chính của contactor là đóng mở mạch điện, không có chức năng bảo vệ trong trường hợp quá tải hoặc ngắn mạch. Ngược lại, do máy khởi động từ có thêm rơle quá tải nên sẽ đảm nhận chức năng này. So với khả năng ứng dụng, bộ khởi động từ có nhiều chức năng hơn so với contactor.

Xem thêm: So sánh điểm giống và khác nhau giữa contactor và rơle

Cấu tạo của bộ khởi động từ

Bộ khởi động từ bao gồm 2 thành phần chính là contactor và rơle quá tải, ngoài ra còn có các thành phần phụ gồm mạch điều khiển và mạch tự bảo trì.

Công tắc tơ

Tuy nhiên, là thành phần quan trọng nhất của bộ khởi động từ, công tắc tơ thường bị nhầm lẫn về khái niệm với bộ thiết bị này. Công tắc tơ trong bộ khởi động từ hoạt động theo nguyên lý điện từ, bên trong có một cuộn dây. Khi dòng điện chạy qua cuộn dây sẽ tạo ra một từ trường hút tiếp điểm tạo thành mạch kín. Khi không có dòng điện, cuộn hút sẽ nhả tiếp điểm. Contactor cần kết hợp với rơle nhiệt để cắt điện khi phát hiện quá tải.

Rơle quá tải

Rơle quá tải là bộ phận bảo vệ của bộ khởi động từ với chức năng chính là giám sát dòng điện của động cơ, phát hiện quá tải và ngắt mạch điện. Có 2 loại rơle dùng cho bộ khởi động từ là rơle nhiệt và rơle điện tử.

Mạch điều khiển và mạch tự bảo trì

Mạch điều khiển của máy khởi động từ có 2 nút: nút khởi động động cơ và nút dừng động cơ. Nút khởi động là công tắc tạm thời, chỉ đóng mạch khởi động động cơ khi nhấn nút. Nút dừng là một công tắc thường đóng, khi nhấn sẽ dừng động cơ. Khi nhấn nút khởi động của bộ khởi động từ, động cơ sẽ không nhận được nguồn điện trực tiếp. Thay vào đó, công tắc tơ được cấp điện rồi cấp nguồn cho động cơ, tạo ra mạch điện tự duy trì. Cơ chế này giúp động cơ tiếp tục chạy sau khi nhả nút khởi động.

Nguyên lý hoạt động của máy khởi động từ

Về cơ bản, bộ khởi động từ bao gồm công tắc tơ và rơle. Công tắc tơ trong bộ khởi động từ cho phép bật hoặc tắt dòng điện chạy qua động cơ. Rơle quá tải cung cấp bảo vệ cho các mạch điện.

• Khi nhấn nút khởi động, động cơ không được cấp điện ngay lập tức. Nam châm điện trong contactor của máy khởi động từ sẽ được cấp điện, tạo ra từ trường giúp đóng các tiếp điểm cấp điện cho động cơ.
• Khi dòng điện quá tải, rơle quá tải sẽ ngắt dòng điện điều khiển tới contactor, nam châm điện của contactor mất năng lượng và trở về trạng thái ban đầu, dòng điện đến động cơ bị gián đoạn và động cơ được an toàn.
• Khi có điện trở lại, động cơ sẽ không hoạt động cho đến khi bật lại bộ khởi động. Điều này cực kỳ quan trọng vì việc tự động khởi động lại thiết bị có thể gây ra tình huống nguy hiểm.

Ứng dụng của bộ khởi động từ

Bộ khởi động từ thường được sử dụng cho các máy móc công nghiệp có công suất từ ​​5HP (3,7kW) trở lên. Một số ứng dụng của ủng nam châm hiện nay:

• Điều khiển các thiết bị điện công nghiệp như máy cắt, máy khoan, máy tiện, cánh tay robot, băng tải, máy bơm,..
• Điều khiển máy cưa, máy phay, máy mài… trong chế biến gỗ.
• Dùng cho hệ thống HVAC (hệ thống điều hòa không khí) để quản lý máy nén và quạt thông gió.

Đọc thêm: Hướng dẫn chi tiết bắt đầu trận đấu từ 3 pha và 1 pha

Mua thiết bị khởi động từ chính hãng tại Trường Chu Văn An

Là nhà nhập khẩu và phân phối thiết bị điện uy tín trên thị trường hiện nay, Trường Chu Văn An cung cấp thiết bị khởi động từ bao gồm contactor và rơle nhiệt của các thương hiệu uy tín quốc tế như: BTB Electric, LS Electric, Hyundai Electric… Đặc biệt, 2 dòng sản phẩm contactor và rơle nhiệt của BTB Electric hiện đang rất được khách hàng tin dùng.

Công tắc tơ BTB Electric có cấu trúc được tối ưu hóa để tương thích với các công tắc tơ điều khiển công nghiệp khác. Thiết bị được chế tạo từ những vật liệu có khả năng chịu được nhiệt độ bất thường tốt cùng hệ thống dập hồ quang được tối ưu hóa giúp tăng tuổi thọ sản phẩm, đồng thời đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế cao nhất về kỹ thuật điện nên tuyệt đối an toàn.
Trong khi đó, Rơle nhiệt điện BTB dễ dàng điều chỉnh dòng điện và nhận biết trực quan trạng thái hoạt động, có ứng dụng rộng rãi trong điện sinh hoạt và điện công nghiệp.

Tham khảo các dòng sản phẩm LS contactor và rơle nhiệt LS

Quý khách hàng cần tư vấn chi tiết về linh kiện của bộ khởi động từ đến từ thương hiệu BTB Electric hoặc các hãng khác hãy liên hệ ngay với chúng tôi.

Thông tin liên hệ mua hàng:

• Gọi ngay: 0904 99 88 77
• Email: kd@etinco.vn
• Văn phòng phía Bắc: 33 BT5, Khu đô thị mới Pháp Vân – Tứ Hiệp, Yên Sở, Hà Nội
• Văn phòng phía Nam: Số 19 Lý Văn Phúc, Tân Định, TP.HCM