Nhân tố sinh thái là gì: Khái niệm, phân loại, vai trò

Chu Văn An

Khái niệm về yếu tố sinh thái là gì có ý nghĩa to lớn trong khoa học tự nhiên. Dưới đây, hãy cùng Vietchem tìm hiểu xem có những loại yếu tố sinh thái nào cũng như đặc điểm, ý nghĩa của chúng đối với cuộc sống nhé.

1. Các yếu tố sinh thái của môi trường là gì?

Nhân tố sinh thái còn được gọi với tên gọi khác là nhân tố môi trường. Đây là tên gọi chung của các yếu tố trong môi trường có thể ảnh hưởng đến quá trình sống của sinh vật.

Yếu tố sinh thái là những yếu tố có thể ảnh hưởng đến đời sống của mọi sinh vật trên trái đất

Những tác động này có thể trực tiếp hoặc gián tiếp, làm thay đổi thói quen sinh hoạt và hành vi của các sinh vật sống. Điều này giúp chúng thích nghi với môi trường sống và dần dần hình thành nên những đặc tính riêng của mình.

2. Phân biệt một số loại nhân tố sinh thái

Hiện nay, các yếu tố sinh thái có loại phi sinh học và sinh học. Hãy cùng tìm hiểu chi tiết hơn về chúng với những thông tin dưới đây.

2.1. Yếu tố sinh học

Yếu tố sinh thái phi sinh học bao gồm các yếu tố về tính chất vật lý, hóa học của môi trường xung quanh sinh vật sống. Chẳng hạn như nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng, không khí, đất, nước…

Các yếu tố sinh thái phi sinh học như chất thải, lông động vật rụng, xác rắn lột xác, nước, không khí, ánh sáng…

2.2. Yếu tố sinh thái sinh học

Nhân tố sinh thái sinh học bao gồm các nhân tố sống là con người và các loài khác có tác động lớn đến môi trường sinh thái. Còn được gọi là quần xã sinh vật.

Các yếu tố sinh học hiện nay được chia thành 3 nhóm chính như sau:

1. Sinh vật sản xuất: Bao gồm các loài thực vật quang hợp như vi khuẩn, cây xanh, rong biển có khả năng quang hợp để tạo ra oxy.
2. Người tiêu dùng: Bao gồm các sinh vật dị dưỡng sống trên trái đất như động vật ăn cỏ, động vật tiêu thụ chất thải và mùn.
3. Nhóm sinh vật phân hủy: Nấm và vi khuẩn chuyên phân hủy chất hữu cơ thành chất vô cơ cần thiết cho sự sinh trưởng.

Riêng con người được coi là yếu tố tác động mạnh nhất đến sự sống và trái đất. Chính vì thế mà con người được tách ra thành các yếu tố độc lập. Chúng ta có thể tác động đến môi trường một cách có ý thức và chúng ta có thể điều chỉnh nó.

3. Tìm hiểu khái niệm giới hạn sinh thái

Khi tìm hiểu yếu tố sinh thái là gì chúng ta cũng nên tìm hiểu thêm về giới hạn sinh thái. Giới hạn sinh thái được hiểu đơn giản là khả năng chịu đựng của sinh vật đối với bất kỳ yếu tố sinh thái nào trong môi trường. Và khi tình trạng đó vượt quá giới hạn cho phép thì sinh vật sẽ không thể tồn tại được.

Trong giới hạn sinh thái, nó cũng được chia thành các phạm vi

1. Phạm vi thuận lợi – tức là phạm vi các yếu tố sinh thái phù hợp có thể phát triển tốt nhất trong những điều kiện đó;
2. Khoảng dung sai: Là khoảng mà các yếu tố sinh thái không phù hợp, ức chế hoạt động của sinh vật nhưng sinh vật vẫn có thể tồn tại.

4. Tìm hiểu mối quan hệ giữa các yếu tố sinh thái vô sinh và hữu sinh?

Mặc dù các yếu tố phi sinh học và sinh học đóng vai trò riêng biệt nhưng giữa chúng sẽ luôn có mối quan hệ chặt chẽ. Điều đơn giản nhất là tập tính của mỗi loài động vật cũng như quá trình quang hợp, thanh lọc cơ thể của nó đều bị ảnh hưởng, thậm chí còn phụ thuộc vào khí hậu, ánh sáng, nhiệt độ của môi trường sống.

Trên thực tế, các yếu tố sinh thái đều tương tác và ảnh hưởng lẫn nhau

Nếu điều kiện sống của môi trường và sinh vật thay đổi thì các yếu tố cũng sẽ thay đổi để thích nghi với môi trường. Điều này có thể thấy rõ qua các quá trình như tự làm mát, đóng băng cơ thể, ưa ánh sáng, ưa bóng tối hay thay đổi máu theo điều kiện thời tiết.

Một ví dụ đơn giản để hiểu rõ hơn về mối quan hệ giữa yếu tố phi sinh học và yếu tố sinh học:

“Những loài động vật hằng nhiệt sống ở vùng ôn đới lạnh thường có kích thước cơ thể lớn hơn so với những loài sống ở vùng khí hậu ấm áp. Tuy nhiên, một số bộ phận trên cơ thể chúng như tứ chi, tai, đuôi lại nhỏ hơn và lớp mỡ trên cơ thể dày hơn. Tất cả đều giúp chúng giữ nhiệt, hạn chế tiếp xúc với nền đất lạnh để đảm bảo cơ thể phát triển tốt trong điều kiện lạnh giá”.

5. Các yếu tố sinh thái ảnh hưởng đến con người và trái đất như thế nào?

Các yếu tố sinh thái đều tác động đến sinh vật và sự sống, từ đó tạo nên ổ sinh thái của loài. Đối với con người, yếu tố sinh thái, môi trường cũng có thể tác động từ mức độ nhẹ đến nghiêm trọng.

Trong những điều kiện đơn giản như khí hậu của các vùng khác nhau, nó có thể thay đổi màu da của con người. Trong những trường hợp nghiêm trọng hơn, chẳng hạn như tăng lượng hóa chất và nhiệt độ khắc nghiệt, nó thậm chí có thể tác động tiêu cực đến gen, gây ra các bệnh ung thư nghiêm trọng.

Cuộc sống con người còn chịu ảnh hưởng rất lớn từ yếu tố sinh thái

Như vậy, chúng tôi đã giúp các bạn tìm hiểu được yếu tố sinh thái là gì cũng như đặc điểm, mối tương tác giữa các yếu tố sinh thái. Hy vọng bài viết này của Vietchem mang đến cho các bạn những thông tin hữu ích về thế giới sinh học.