Ô nhiễm môi trường là gì? Thực trạng, nguyên nhân và cách khắc phục

Chu Văn An

Ô nhiễm môi trường là một trong những vấn đề nóng trên toàn thế giới, đặc biệt khi các ngành công nghiệp ngày càng phát triển. Vậy hiện tượng này là gì, nguyên nhân và ảnh hưởng của nó đến đời sống, sản xuất và cách khắc phục. Hãy cùng Trường Chu Văn An làm rõ những vấn đề này qua bài viết tổng hợp dưới đây.

Ô nhiễm môi trường là gì?

Ô nhiễm môi trường được hiểu là hiện tượng môi trường tự nhiên có những thay đổi tiêu cực do tác động sinh học, vật lý, hóa học. Quá trình này ảnh hưởng đến hệ sinh thái, con người và các sinh vật sống khác.

Ô nhiễm môi trường là gì?

Thực trạng ô nhiễm môi trường trên thế giới và ở nước ta

1. Hiện trạng ô nhiễm môi trường trên thế giới

• Trên thế giới, tình trạng này cũng ngày càng trở nên nghiêm trọng, đặc biệt là ở các nước đang phát triển với những hậu quả như hiện tượng nóng lên toàn cầu, biến đổi khí hậu toàn cầu, băng tan…
• Việt Nam được coi là một trong những quốc gia có mức độ ô nhiễm hàng đầu. Ngoài ra, các nước dẫn đầu còn có: Trung Quốc, Azerbaijan, Ấn Độ, Peru, Ukraine và Nga, Zambia.

2. Hiện trạng ô nhiễm môi trường ở Việt Nam

• Hiện nay tình trạng ô nhiễm môi trường ở Việt Nam ngày càng trở nên nghiêm trọng. Đặc biệt với sự phát triển của công nghiệp và khai thác tài nguyên không hợp lý, môi trường đất, nước, không khí bị ô nhiễm nặng nề.
• Chỉ số đo lường chất lượng (AQI) tại các trạm ở nước ta liên tục ở mức thấp (vàng, cam). Đặc biệt là trong thành phố. Hà Nội và TP. Mật độ dân số cao và lượng khí thải lớn của TP.HCM khiến chỉ số ô nhiễm ở đây được xếp vào hàng đầu thế giới.
• Quy hoạch đô thị chưa đi đôi với vấn đề xử lý rác thải khiến tình trạng này luôn ở mức báo động. Theo thống kê, có tới 60% khu công nghiệp Việt Nam chưa có hệ thống xử lý nước thải theo quy định. Ngoài ra, các loại rác thải đều không được thu gom đúng quy định dẫn đến tình trạng đáng báo động như hiện nay.

Ô nhiễm môi trường đang là vấn đề nóng toàn cầu

Dấu hiệu ô nhiễm môi trường

1. Biến đổi khí hậu

• Là sự thay đổi môi trường vật lý, sinh học gây ảnh hưởng có hại đến thành phần, khả năng phục hồi hoặc khả năng tái sinh của các hệ sinh thái tự nhiên, hoạt động kinh tế – xã hội hoặc sức khỏe. , phúc lợi con người.
• Nguyên nhân: hậu quả của hiện tượng hiệu ứng nhà kính và tác động của con người như các hoạt động làm tăng lượng phát thải CO2 và khí nhà kính.
• Hiện tượng nổi bật:

• Thời tiết ngày càng khắc nghiệt hơn
• Băng tan ở hai cực và Greenland
• Mực nước biển dâng cao và nước biển ấm lên
• Nhiệt độ thay đổi liên tục
• Nồng độ CO2 trong khí quyển ngày càng tăng

2. Hiệu ứng nhà kính là một trong những biểu hiện rõ ràng nhất của tình trạng ô nhiễm môi trường

• Hiệu ứng nhà kính (Trái đất nóng lên) là hiện tượng bức xạ sóng ngắn của Mặt trời xuyên qua bầu khí quyển của Trái đất rồi bị hấp thụ và phát tán trở lại không gian, gây ra nhiệt không gian bên trong. của Trái Đất đang dần nóng lên.
• Nguyên nhân: do lượng CO2 thải ra chủ yếu từ hoạt động sản xuất và đời sống con người.

3. Thủy triều đỏ

• Thủy triều đỏ còn được gọi là tảo nở hoa. Là tình trạng lượng tảo ở các cửa sông, vùng biển, vùng nước ngọt tăng nhanh và tích tụ khiến mặt nước trở nên đục hoặc chuyển sang màu tím, hồng, xanh, đỏ. Tùy thuộc vào loại tảo, hiện tượng này sinh ra độc tố tự nhiên, gây thiếu hụt oxy và nhiều tác hại khác.
• Nguyên nhân: hàm lượng oxy trong nước giảm nhanh, trao đổi nước kém, điều kiện dinh dưỡng trong môi trường tăng đột ngột hoặc do bụi giàu sắt đến từ vùng sa mạc,…

Hình ảnh hiện tượng thủy triều đỏ

4. Sự suy giảm tầng ozone

• Là hiện tượng suy giảm tầng ozon ở tầng bình lưu của không khí.
• Nguyên nhân chủ yếu là do hoạt động sản xuất và sinh hoạt của con người tạo ra lượng khí thải ngày càng tăng, trong đó có một số loại khí độc hại thải ra từ hoạt động sản xuất công nghiệp như CO2, nitơ, metan,…

5. Dòng sông chết

• Do những hoạt động vô ý thức của con người trên sông như vứt xác người, rác thải bừa bãi, rác thải chưa qua xử lý từ hoạt động sản xuất của các nhà máy, xí nghiệp đổ thẳng xuống lòng sông,… khiến chúng bị ô nhiễm nặng nề và không thể phục hồi được. Tình trạng này cũng ảnh hưởng không nhỏ tới sức khỏe và cuộc sống của người dân khu vực xung quanh.

Dòng sông chết là một trong những hậu quả của ô nhiễm môi trường

6. Ô nhiễm không khí

• Đây là hiện tượng không khí gây ra mùi khó chịu và chứa những thành phần không tốt ảnh hưởng đến sức khỏe con người, khiến thảm thực vật và hệ sinh thái trở nên mất cân bằng. Các chỉ số chất lượng không khí đang ở mức báo động nghiêm trọng.
• Nguyên nhân chủ yếu là do khói bụi phát ra từ các nhà máy hoặc từ các máy móc hàng ngày của chúng ta: xe máy, máy phát điện, lò đốt phế liệu, v.v.

7. Ô nhiễm đất

• Biểu hiện của tình trạng này là các yếu tố sinh thái trong môi trường đất đang thay đổi theo chiều hướng tiêu cực, đất bị thoái hóa, bạc màu…
• Nơi đây chịu ảnh hưởng trực tiếp bởi tình trạng ô nhiễm nguồn nước và tác động từ chất thải rắn trên mặt và dưới lòng đất. Hóa chất trong rác thải sẽ làm thay đổi tính chất của đất
• Nguyên nhân: do khai thác quá mức, sử dụng nhiều hóa chất trong trồng trọt, khai khoáng,… hoặc do các hiện tượng tự nhiên như động đất, xâm nhập mặn,…

8. Ô nhiễm nước

• Các chất lạ xuất hiện ở dạng lỏng hoặc chất thải thô gây ô nhiễm nguồn nước (cả nước ngọt và nước mặn), gây tác động tiêu cực đến hệ sinh thái và con người.
• Nguyên nhân gây ô nhiễm nguồn nước: do các hoạt động của con người như đánh bắt cá bằng chất nổ, hóa chất, xả rác, chất thải từ chăn nuôi và nước thải từ các khu công nghiệp, nhà máy.

9. Ô nhiễm tiếng ồn

• Hiện tượng này xảy ra chủ yếu ở các khu đô thị hoặc khu đông dân cư.
• Nguyên nhân: tiếng ồn phát ra từ các phương tiện giao thông, hoạt động của các nhà máy sản xuất, kinh doanh…

10. Ô nhiễm văn phòng

• Các bệnh do ô nhiễm văn phòng còn được gọi là hội chứng nhà kín với các triệu chứng như mệt mỏi, đau đầu, buồn nôn, chóng mặt, nặng đầu, khó tập trung.
• Nguyên nhân: do các vật liệu như nhựa, keo dán, vật liệu cách nhiệt, cách âm, chất tẩy rửa, sơn… trong phòng kín, từ các hoạt động của con người như hút thuốc, sử dụng máy in, điều hòa,… không khí,… đặc biệt là nấm mốc và vi khuẩn trong thảm, nệm và vải ẩm ướt.

Nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường

1. Chất thải nhựa

• Rác thải nhựa khi không được xử lý đúng cách sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường không khí, nước,…:
• Nếu đốt sẽ sinh ra dioxin, furan gây ô nhiễm không khí…
• Khi bị chôn vùi, chúng sẽ khiến đất mất khả năng giữ nước, chất dinh dưỡng và ngăn không cho oxy đi qua đất, dẫn đến ô nhiễm nguồn nước và ảnh hưởng đến sinh vật thủy sinh.
• Chúng có thể tồn tại hàng trăm đến hàng nghìn năm nên đây là vấn đề cần được giải quyết.

2. Ô nhiễm môi trường do thiên nhiên gây ra

• Do các hiện tượng như động đất, sóng thần, lở đất, lũ lụt,… Cụ thể, núi lửa phun trào sẽ tạo ra các chất độc hại hòa lẫn vào không khí hay cháy rừng lớn cũng sẽ khiến bầu không khí trở nên ô nhiễm. ngộ độc nặng.

3. Ô nhiễm môi trường do chất thải công nghiệp

• Các loại khí độc hại như CO2, CO,… thải vào không khí từ quá trình sản xuất của các nhà máy hay chất thải rắn thải vào lòng đất, nguồn nước khiến môi trường đất, nước, không khí bị ảnh hưởng nghiêm trọng. quan trọng.

Khí thải từ hoạt động sản xuất công nghiệp gây ô nhiễm môi trường

4. Chất thải rắn chưa được xử lý

• Chất thải rắn như chất thải nông nghiệp, vật liệu, công nghiệp, xây dựng… không được xử lý an toàn sẽ dẫn đến nguy cơ ô nhiễm môi trường.

5. Ô nhiễm môi trường do chất thải xe cộ

• Các phương tiện như xe máy, xe tải, ô tô… khi hoạt động sẽ thải ra một lượng lớn rác thải, bụi bẩn. Đây cũng là một trong những nguyên nhân chính gây ô nhiễm không khí. Ngay cả nồng độ axit cao trong không khí cũng ảnh hưởng đến sức khỏe con người.

Khí thải từ các phương tiện giao thông cũng là nguyên nhân gây ô nhiễm

6. Thuốc bảo vệ thực vật

• Trong nông nghiệp, người ta thường sử dụng thuốc trừ sâu hoặc thuốc bảo vệ thực vật để hạn chế sâu bệnh, tăng năng suất cây trồng nhưng nó cũng ảnh hưởng gián tiếp đến môi trường. Chưa kể phân bón hóa học có thể tác động đến môi trường đất như đất ngày càng trở nên bạc màu, nghèo dinh dưỡng.

7. Chất thải từ sinh hoạt hàng ngày

• Chất thải thải ra từ hoạt động của con người cũng là nguyên nhân gây ô nhiễm đất, không khí và nước. Các hoạt động như sử dụng than củi, xả rác, vứt xác động vật… xuống ao, hồ, sông, suối ảnh hưởng rất lớn đến môi trường.

8. Do quá trình sản xuất cơ khí

• Chất thải và khí thải không được xử lý từ các công ty, nhà máy đi vào môi trường sẽ khiến tình trạng này trở nên trầm trọng hơn. Đặc biệt, những lãng phí này rất khó khắc phục nên cần được quan tâm, chăm sóc.

Hậu quả của ô nhiễm môi trường

1. Hậu quả của ô nhiễm môi trường đến đời sống, sức khỏe con người

• Khi tình trạng này xảy ra sẽ đe dọa trực tiếp đến sức khỏe con người, gây ra nhiều bệnh về đường hô hấp và suy giảm chức năng phổi.
• Cụ thể, nếu môi trường nước bị ô nhiễm, nguồn nước sạch sẽ trở nên khan hiếm và con người sẽ phải sử dụng nước bẩn, làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư.
• Hóa chất dư thừa thấm vào đất, dẫn đến ngộ độc thực phẩm và nguy cơ mắc bệnh não ở trẻ em.

2. Hậu quả của ô nhiễm môi trường tới hệ sinh thái

• Nếu chất thải đổ ra sông, biển, hoạt động phá rừng gia tăng, khai thác tài nguyên không hợp lý sẽ đe dọa nghiêm trọng hệ sinh thái biển, ảnh hưởng đến đa dạng sinh học và cạn kiệt. nguồn gen.
• Hiện tượng mưa axit xuất hiện, hủy diệt và giết chết các sinh vật tự nhiên và thảm thực vật.

Mưa axit ảnh hưởng nghiêm trọng đến thảm thực vật

3. Về kinh tế – xã hội

• Những căn bệnh lạ xuất hiện ngày càng thường xuyên, không có thuốc chữa, khó chữa khiến nền kinh tế bị ảnh hưởng.
• Nông sản, thủy sản khan hiếm, ảnh hưởng không nhỏ đến phát triển kinh tế.
• Đầu tư tốn kém vào việc cải thiện môi trường, xây dựng và tái tạo hệ sinh thái.

Cách khắc phục ô nhiễm môi trường

• Tổ chức các hoạt động tuyên truyền, sự kiện bảo vệ môi trường, nâng cao nhận thức của người dân về vấn đề này.
• Giáo dục trẻ nhỏ có ý thức bỏ rác đúng nơi quy định và biết tận dụng những phế liệu bỏ đi như chai nhựa, lon nước, giẻ lau,… để làm ra những ứng dụng hữu ích (trang trí, đồ dùng học tập,…) …)
• Đầu tư, quy hoạch các khu công nghiệp, công ty thân thiện với môi trường với hệ thống xử lý chất thải đạt tiêu chuẩn.
• Tăng cường xử phạt và các vấn đề pháp lý trong vấn đề ô nhiễm môi trường. Tăng mức phạt đối với các hành vi gây ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường.
• Tăng cường xây dựng nhà vệ sinh công cộng, thùng rác tại các điểm du lịch, nơi tập trung đông người…
• Khuyến khích sử dụng các biện pháp vi sinh thay thế hóa chất trong việc giải quyết tình trạng tắc cống.
• Sử dụng tài nguyên thiên nhiên hợp lý, tránh lãng phí.

Thường xuyên tổ chức các hoạt động bảo vệ môi trường và nâng cao nhận thức của người dân

Như vậy, có thể thấy, ô nhiễm môi trường hiện đang là vấn đề nhức nhối đối với mỗi quốc gia. Nó ảnh hưởng đến mọi mặt của cuộc sống, ảnh hưởng trực tiếp đến mỗi chúng ta. Vì vậy, mỗi cá nhân cần phải có ý thức và chung tay bảo vệ môi trường cũng như bảo vệ cuộc sống của chính mình và những người xung quanh. Trường Chu Văn An tin rằng với sự đồng lòng của mọi người, chúng ta sẽ tạo nên một hành tinh xanh.