Ô nhiễm phóng xạ: Nguyên nhân và ảnh hưởng nghiêm trọng của nó

Chu Văn An

Ô nhiễm phóng xạ để lại nhiều hậu quả nghiêm trọng lâu dài, ảnh hưởng tới sức khỏe con người cũng như môi trường sống. Vậy nguyên nhân gây ô nhiễm phóng xạ là gì? Hậu quả của ô nhiễm phóng xạ là gì? Hãy cùng nhau tìm hiểu về ô nhiễm phóng xạ trong bài viết dưới đây.

I. Ô nhiễm phóng xạ là gì?

Ô nhiễm phóng xạ là sự lắng đọng các chất phóng xạ trên bề mặt trái đất và không khí. Việc thải ra như vậy có thể khiến con người bị phơi nhiễm và gây ô nhiễm môi trường xung quanh.

Các loại ô nhiễm phóng xạ bao gồm:

• Ô nhiễm phóng xạ bên ngoài khi chất phóng xạ được lắng đọng trên hoặc trong một vật thể hoặc người. Các chất phóng xạ thải ra môi trường có thể gây ô nhiễm không khí, nước, bề mặt, đất, thực vật, tòa nhà, con người hoặc động vật. Người bị ô nhiễm có chất phóng xạ trên hoặc bên trong cơ thể họ.
• Ô nhiễm phóng xạ bên trong qua đường hô hấp, nuốt hoặc hấp thụ chất phóng xạ qua da. Một số loại chất phóng xạ tồn tại trong cơ thể và lắng đọng ở các cơ quan khác nhau của cơ thể. Các loại khác có thể được loại bỏ khỏi cơ thể qua máu thông qua mồ hôi, nước tiểu và phân.

Ô nhiễm phóng xạ là gì?

II. Nguyên nhân gây ô nhiễm phóng xạ

Có hai nguyên nhân chính gây ô nhiễm phóng xạ: do con người tạo ra và tự nhiên.

1. Nhân tạo

Ô nhiễm phóng xạ phần lớn là do các hoạt động hạt nhân khác nhau gây ra như sau:

– Do tai nạn trong y học hạt nhân: Việc sử dụng phổ biến các chất phóng xạ ứng dụng trong y tế trong chẩn đoán và điều trị. Tuy nhiên, do vô tình hay vô tình, do thiếu hiểu biết mà hạt nhân phóng xạ có thể bị rò rỉ ra ngoài. Điều này lây lan và gây ô nhiễm phóng xạ.

– Tai nạn hạt nhân từ nhà máy điện hạt nhân là một trong những nguyên nhân gây ô nhiễm phóng xạ. Trong số tất cả các dạng năng lượng, hạt nhân là nguồn năng lượng mạnh nhất. Một số vụ nổ hạt nhân còn gây ô nhiễm phóng xạ như thảm họa hạt nhân Fukushima Daiichi (2011), thảm họa Chernobyl (1986) và vụ tai nạn đảo Three Mile (1979). Chúng đã khiến nhiều người thiệt mạng và thậm chí còn nhiều người bị ảnh hưởng bởi chất phóng xạ được giải phóng.

– Việc sử dụng vũ khí hạt nhân làm vũ khí hủy diệt hàng loạt trong các cuộc chiến tranh như vụ đánh bom nguyên tử ở Hiroshima và Nagasaki.

– Do sử dụng đồng vị phóng xạ: Các đồng vị phóng xạ như Uranium được dùng để chế tạo máy dò hoặc các thiết bị khác trong công nghiệp. Hầu hết nước thải thô không được xử lý trước khi thải ra ngoài nên khi thải ra, đồng vị này sẽ kết hợp với các hợp chất, nguyên tố khác trong nước gây ô nhiễm phóng xạ.

Vụ nổ hạt nhân gây ô nhiễm phóng xạ

2. Do thiên nhiên

Các tia bức xạ từ không gian bên ngoài tới Trái đất với bức xạ cực có thể gây ô nhiễm phóng xạ như tia gamma. Những tia này gần như không thể nhìn thấy được bằng mắt thường.

Bức xạ từ mặt đất do các nguyên tố phóng xạ có trong vỏ trái đất cũng có thể gây ô nhiễm phóng xạ. Ví dụ bao gồm kali 40, radium 224, radon 222, thorium 232, uranium 235, uranium 238 và carbon 14 và xuất hiện trong đá, đất và nước.

III. Hậu quả của ô nhiễm phóng xạ

Ô nhiễm phóng xạ là một trong những mối đe dọa lớn đối với trái đất của chúng ta.

1. Tác động đến con người

– Biến đổi gen:

Ô nhiễm phóng xạ gây đột biến gen. Nó gây ra tổn thương chuỗi DNA dẫn đến sự cố di truyền theo thời gian. Mức độ đột biến gen dẫn đến thay đổi thành phần DNA khác nhau tùy thuộc vào mức độ bức xạ mà một người đã tiếp xúc và loại phơi nhiễm.

Trong hai cuộc không kích ở Hiroshima và Nagasaki từ năm 1956, cho đến nay vẫn có những đứa trẻ sinh ra với những biến chứng như chậm phát triển trí tuệ, tự kỷ và các rối loạn khác. Ngoài ra, số ca mắc bệnh ung thư ở hai thị trấn này cao hơn so với phần còn lại của Nhật Bản.

– Sự ốm yếu:

Ung thư là căn bệnh liên quan đến phơi nhiễm phóng xạ. Ô nhiễm ảnh hưởng đến cơ thể con người trong nhiều năm và gây nguy hiểm lớn cho sức khỏe.

Các bệnh khác bao gồm bệnh bạch cầu, thiếu máu, xuất huyết, biến chứng tim mạch, giảm tuổi thọ dẫn đến lão hóa sớm và tử vong sớm. Cụ thể, bệnh bạch cầu là do nhiễm phóng xạ trong tủy xương.

Ô nhiễm phóng xạ nguy hiểm cho sức khỏe con người

– Bỏng da:

Tia bức xạ từ thiên nhiên không dễ cảm nhận được nhưng tác dụng của nó rất dễ nhận biết. Có thể thấy ngay sự hiện diện của vết bỏng, vết thương đỏ và vết loét.

2. Tác động tới cây trồng

Nó cũng dẫn đến sự đổi màu của đất và phá hủy tế bào. Do các chất phóng xạ trong đất phản ứng với các chất dinh dưỡng trong đất bị phá hủy khiến đất trở nên bạc màu và có độc tính cao. Đất như vậy dẫn đến việc cây trồng bị nhiễm phóng xạ và không còn có thể sử dụng cho cả con người và động vật.

3. Tác động đến động vật

Nó cũng ảnh hưởng đến động vật hoang dã, thực vật và đời sống thủy sinh. Những hạt nhân phóng xạ này đi vào chu trình trao đổi chất của chúng và ảnh hưởng đến DNA. Điều này dẫn đến việc tạo ra một thế hệ động vật đột biến.

Ô nhiễm phóng xạ nguồn nước có thể ảnh hưởng đến sinh vật biển. Những hạt nhân phóng xạ này được tìm thấy trong các mô mềm hoặc trên xương cá. Rong biển được cho là có chứa đồng vị phóng xạ ruthenium. Vỏ của tất cả các loài động vật có vỏ và mô cá đều bị nhiễm hạt nhân phóng xạ.

Động vật tiếp xúc với bức xạ

Trên đây là những nguyên nhân và hậu quả của ô nhiễm phóng xạ. Dù vô tình hay cố ý, ô nhiễm phóng xạ để lại nhiều hậu quả nghiêm trọng mà chúng ta phải mất nhiều năm mới khắc phục được.