Phản xạ có điều kiện: Cơ sở hình thành, phân loại, ý nghĩa

Chu Văn An

Phản xạ có điều kiện liên quan trực tiếp đến hệ thần kinh của con người. Thông qua phản xạ này, cơ thể sẽ thích nghi với môi trường sống xung quanh. Trong bài viết hôm nay Trường Chu Văn An sẽ phân tích phản xạ có điều kiện là gì và phân loại chi tiết để các bạn tham khảo.

1. Phản xạ có điều kiện là gì?

Phản xạ có điều kiện là phản ứng của cơ thể trước những kích thích nhất định. Đây là một dạng phản xạ của hệ thần kinh phụ thuộc vào một số điều kiện nhất định mà không tự động xảy ra.

Trạng thái của phản xạ là sự thích ứng của cơ thể với môi trường hoặc các kích thích xung quanh. Quá trình hình thành loại phản xạ này có thể thông qua trải nghiệm hoặc học tập. Đó là sử dụng thông tin nhận được từ các giác quan và điều chỉnh dựa trên phản ứng của cơ thể.

Phản xạ có điều kiện xảy ra khi cơ thể gặp một kích thích nào đó

2. Phản xạ có điều kiện có ý nghĩa quan trọng

Ý nghĩa của phản xạ có điều kiện không đồng nhất mà rất đa dạng. Phản xạ có điều kiện, ví dụ: Mặc quần áo ngắn, bật quạt vào mùa hè và mặc áo khoác lạnh vào mùa đông. Phản xạ này có liên quan đến bán cầu não, giúp cơ thể thích nghi với môi trường sống.

Khi được luyện tập thường xuyên, phản xạ sẽ ổn định. Ví dụ, phản xạ có điều kiện cũng giống như kỹ thuật lái xe, con người cần luyện tập các động tác, kỹ thuật thường xuyên. Đặc biệt, phản xạ có điều kiện rất hữu ích cho con người khi môi trường liên tục thay đổi.

Phản xạ có điều kiện sẽ ổn định nếu được luyện tập thường xuyên

3. Phân loại phản xạ có điều kiện

Phản xạ có điều kiện có ý nghĩa rất lớn đối với đời sống con người. Hiện nay, phản xạ này được chia thành nhiều loại dựa trên các yếu tố khác nhau. Bao gồm:

3.1. Phản xạ dựa vào cơ quan cảm giác

Loại này được chia thành hai loại sau:

• Phản xạ ngoại cảm có điều kiện: Phản xạ này có liên quan đến các cơ quan cảm giác bên trong.
• Phản xạ có điều kiện cảm giác: Loại phản xạ này có liên quan đến các yếu tố từ môi trường bên ngoài.

3.2. Phản xạ dựa vào hệ thống phản ứng của cơ thể

Loại phản xạ này sẽ được chia thành nhiều cấp độ từ cấp độ 1, cấp độ 2… Ở mức độ phản xạ cao, hệ thần kinh sẽ kiểm soát chặt chẽ hơn và quá trình phản ứng cũng sẽ phức tạp hơn rất nhiều.

Phản xạ có điều kiện được phân thành nhiều loại dựa trên các yếu tố khác nhau

3.3. Dựa vào đặc tính kích thích

Việc phân loại phản xạ theo chất kích thích được nhắc đến nhiều nhất. Chúng sẽ bao gồm: Phản xạ có điều kiện tự nhiên, phản xạ có điều kiện in dấu và phản xạ có điều kiện nhân tạo.

3.4. Phản xạ dựa trên các cơ quan cảm giác

Loại phản xạ này được phân thành hai nhóm khác nhau. Đó là phản xạ có điều kiện của thị giác và thính giác.

4. Phản xạ có điều kiện được hình thành dựa trên cơ sở nào?

Phản xạ có điều kiện được hình thành dựa trên sự thích nghi với môi trường và sự linh hoạt của cơ thể. Phản xạ này góp phần nâng cao khả năng thích ứng với những thay đổi của môi trường sống. Cụ thể:

• Kích thích không điều kiện xảy ra muộn hơn kích thích có điều kiện. Đồng thời, khoảng cách giữa hai kích thích này cần có đủ thời gian để cơ thể thích nghi. Ví dụ: Khi trời tối chúng ta sẽ có thói quen bật đèn. Hoặc khi trời bắt đầu sáng thì cho gà ăn để tạo thành phản xạ.
• Kích thích không điều kiện và kích thích trung tính tạo ra phản ứng có điều kiện. Ví dụ: Buổi sáng, khi có ánh sáng và cho chó ăn sẽ hình thành thói quen tiết nước bọt của chó, trong khi ánh sáng không liên quan đến thức ăn.
• Phản xạ có điều kiện sẽ bị ức chế nếu không được tăng cường. Vì vậy, cần tăng cường phản xạ này thường xuyên để đảm bảo thích ứng với những thay đổi của môi trường xung quanh. Việc hình thành những thói quen như vậy là quan trọng và cần thiết.
• Trong trường hợp phản ứng hưng phấn cao, cơ thể cần phải cảnh giác. Kỹ năng này rất quan trọng trong các phong trào thể thao hoặc thông qua các quá trình tập luyện khác.
• Tránh những phản xạ ngoài ý muốn. Việc chặn này là cần thiết để loại bỏ các yếu tố gây nhiễu như nói chuyện và nhiệt độ. Bởi yếu tố này có thể ảnh hưởng đến quá trình hình thành phản xạ có điều kiện.

Phản xạ có điều kiện rất quan trọng đối với hệ thần kinh

5. Sự khác biệt giữa phản xạ không điều kiện và phản xạ có điều kiện

6. Phản xạ có điều kiện với ví dụ điển hình

Từ những phân tích về phản xạ có điều kiện ở trên, chúng ta cùng tham khảo một số ví dụ cụ thể dưới đây:

• Khi đi trên đường, thói quen đi bộ thường đi trên vỉa hè hoặc sát mép đường để đảm bảo an toàn cho bản thân và các phương tiện khác.
• Nếu thấy đèn đỏ thì dừng lại, nếu thấy đèn xanh thì tiếp tục di chuyển.
• Biết làm bài tập toán và bài tập viết do thầy cô giảng trên lớp.
• Nếu bạn nhìn thấy lửa, hãy tránh xa.

Bài viết trên đã phân tích chi tiết về phản xạ có điều kiện. Hy vọng những chia sẻ của Trường Chu Văn An sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về các loại phản xạ quan trọng trong cuộc sống ngày nay.